Cabriole ανιστόρητα της chaise longue

ΔΕΥΤΕΡΟ ΜΕΡΟΣ

5

Όποιος θέλει να διαπιστώσει τα επιτεύγματα της Αναγέννησης στον τομέα της ξυλογλυπτικής δεν χρειάζεται απλώς να ανατρέξει στα σχετικά σχέδια του Ραφαήλ. Αρκεί να αντικρίσει το Nerli cassone, του οποίου τα σκαλίσματα γεννήθηκαν από το χέρι του Zanobi di Domenico, ζωγράφου βέβαια, που αν δεν τον ξετρύπωνε ο Φλωρεντινός λόγιος Cristina Acidini Luchinat θα απολάμβανε την ανώνυμη αθανασία όπως τόσοι και τόσοι. Το εν λόγω αντικείμενο μόνο ένας βέβηλος θα μπορούσε να το αποκαλέσει “κασόνι” ή να διανοηθεί ότι μπορεί να έχει οποιαδήποτε “αξία χρήσης”. Ζωγραφισμένο από τον “Αρχάγγελο”, τον Jacopo del Stellaio και τον Biagio d'Antonio. Ξύλο, γύψος και τέμπερα αποτελούν την ταπεινή ύλη αυτού του αριστουργήματος.
Σπουδαίοι μάστορες ξυλουργοί σε οικογενειακές επιπλοποιίες μπορούσαν να είναι και ξυλογλύπτες, γλύπτες και ξανά επιπλοποιοί. Διακονούσαν με το σκαρπέλο ταπεινά και περήφανα. Όπως ο Benedetto da Maiano. Βέβαια τίποτα δεν αφηνόταν στην τύχη. Τα εργαστήρια γλυπτικής ήταν σχολές μεγάλης σπουδής.
Δεν υπήρχε μόνο η Ιταλία και η Γαλλία. Τεχνίτες ξύλου υπήρχαν και στη Γερμανία, όπως ο Σουηβός Gregor Erhart, ο Tilman Riemenschneider και άλλοι. Αφήνουμε επίσης τα συμβαίνοντα στην Αγγλία και την Ισπανία.
Λοιπόν, για να επιστρέψουμε στα καθίσματα, στην ύστερη Ιταλική Αναγέννηση έχει μεγάλη απήχηση η λεγόμενη Sedia Dantesca (Καρέκλα του Δάντη) και η παραλλαγή της, η Sedia Savonarola (του Σαβοναρόλα). Ουσιαστικά πατούσαν αμφότερες στο πρότυπο της ρωμαϊκής sella curulis, κάθισμα σε σχήμα “x”, συμβόλου του imperium. Χωρίς όμως ένα σκαμπό, ένα sgabello να απλώσει κανείς επάνω του τα πόδια σου θα ένιωθε σαν τον Girolamo Savonarola όταν επάνω σε μια τέτοια sella έγραφε τον Dialogo della Verita.
Καλώς ή κακώς (το κρίνει ο αναγνώστης ανάλογα με το πόσο εκτιμά ή όχι τον κύκλο της ηδονής, της οδύνης και της ανύψωσης που προσφέρει η υλική αναφορά), αν ο Πάπας Αλέξανδρος ΣΤ' δεν “καθάριζε” και αν ο Savonarola και το πνεύμα του είχαν επιβληθεί στην Ευρώπη τότε οι μπερζέρες, οι σεζ λονγκ και οι ξαπλώστρες δεν θα είχαν γεννηθεί ποτέ!

6

Αναφέροντας στο προηγούμενο, πέμπτο σημείωμα, την καρέκλα “Σαβοναρόλα” θυμήθηκα μια σκέψη του Spengler πάνω στο χρώμα. Μετά το θρίαμβο των καθαρών χρωμάτων της Αναγέννησης εισήχθη και επικράτησε σταδιακά στη ζωγραφική αυτό που αποκαλούσε “καφέ του εργαστηρίου”. Ένα βαθύ, εξωπραγματικό χρώμα που τόνιζε την πνευματικότητα. Το μόνο που λείπει από την παλέτα του ουράνιου τόξου. Εύστοχα χαρακτηρισμένο ως “φαουστικό”, βυθίζει τα πρόσωπα στην ατμόσφαιρα του Μάκβεθ, το καφέ χρώμα αποτέλεσε έναν εκλαϊκευμένο προσκλητήριο προτεσταντικής αρνησικοσμίας και ταυτόχρονα κατάφερνε να γίνεται ανεκτό από την αισθητική του Καθολικισμού. (Λέτε απόηχος εκείνου του παραληρήματος να είναι το σύγχρονο “μπεζάκι”;)
Ας πούμε, αυτόν τον “ιστορικό” ρόλο του καφέ (χρώματος) κάνει να αναπηδήσει μια καρέκλα αυστηρού μοναστηριακού ύφους που αντιπροσώπευσε για μεγάλη περίοδο την Ισπανία, η περίφημη σιγιόν φραϊλέρο, (sillón frailero) ή, απλά, η “ισπανική καρέκλα”. Ο ξύλινος σκελετός της και το δέρμα του καθίσματος και της πλάτης, οι βελούδινες προσθήκες, συνέθεταν το το ποθούμενο μουντό καφέ της επιτηδευμένης “πνευματικότητας”.
Εκ πρώτης όψεως κάτι από το ύφος της φραϊλέρο αναγνωρίζεται τα σκυριανά καθίσματα. Αλλά σε πόσο διαφορετική κατηγορία ανήκουν! Άλλο ένα αξιόλογο ελληνικό προϊόν που άκμασε ιδίως στις δεκαετίες του '50 και ΄60 και μετά πετάχτηκε στα παλιατζίδικα. Η Αγγελική Χατζημιχάλη τα είχε πει όλα και έγκαιρα. Τα τονίζει και τα διδάσκει μέσω του μουσείου του και ο Φαλτάιτς. Βέρα βυζαντινή και σκυριανή τεχνοτροπία ξυλοτεχνίας, με βαθιές ρίζες, ιδιαιτερότητα και με τεχνίτες όπως, ενδεικτικά, ο Μαρουδιός, ο Σκατσίδης, ο Μπαμπούδης. Φαντάζομαι ότι υπέροχα σκυριανά θα έχουν απομείνει σε λιγοστούς άντε και κάποια κομμάτια στο Προεδρικό Μέγαρο (η πλάτη μιας σκυριανής πολυθρόνας καταφέρνει να δει φως κατά τις ορκωμοσίες των υπουργών).