Παλιές γεύσεις πολιτικής κουζίνας

Καμία άλλη εποχή δεν είχε την ανάγκη φτηνής αποθέωσης του προσώπου του Ιούλιου Καίσαρα όσο ο μεσουρανών 19ος αιώνας. Ήταν πολύ της μόδας οι συζητήσεις περί “καισαρισμού”. Το φαντασιακό των υποστηρικτών του Λουδοβίκου Ναπολέοντα Βοναπάρτη (ξέρετε, της 18ης Brumaire) ήταν παραγεμισμένο με ό,τι μπορεί να σημαίνει ένας λαϊκιστικός αυταρχισμός ψευδο-καισαρικού τύπου (ταύτιζαν τον βοναπαρτισμό με τον καισαρισμό). Και δεν υπήρχαν τέτοια μυαλά μόνο στη Γαλλία αλλά και στη Γερμανία και τον αγγλόφωνο κόσμο. Αργότερα -άλλης τάξης θέμα φυσικά- ξεχώριζαν οι πένες του Mommsen και του Nietzsche.

Ο Max Weber, πάλι, κακάριζε πως ο καισαρισμός είναι περίπου αναπόφευκτος στις σύγχρονες αστικές δημοκρατίες και προειδοποιούσε ότι η επιλογή στη δημοκρατία των μαζών είναι απλώς τι είδους θα είναι ο καισαρισμός (αυταρχικός, αποχαυνωτικός, βισμαρκικός ή κοινοβουλευτικός). Η ασάφεια αυτού του θολού αλλά ελκυστικού όρου τον έκανε να χρησιμοποιείται γενικώς ως passe-partout.

Αντί για το παλιό μακιαβελικό περιεχόμενο του ρεπουμπλικανισμού ο νέος αυτός συρμός αναμασούσε θετικά ή αρνητικά νέες λέξεις: “ιμπεριαλισμός”, “νομιμοφροσύνη”, “μάζες”, “κοινωνικό ζήτημα”. Και όσο πιο συχνά ο μπαμπούλας της επανάστασης έβγαινε στην επιφάνεια, τόσο περισσότερο οι παλιές (μακιαβελλικές) αρχές του ρεπουμπλικανισμού συρρικνώνονταν.

Ποιες ήταν αυτές; Ακούστε ωραία πράγματα:

H αυθεντικότητα στην πολιτική ζωή, η ενεργή συμμετοχή του πολίτη, ο λόγος του πολίτη στη θέσπιση των νόμων, η ισονομία και η πολιτική ισότητα παρά τις κοινωνικές και οικονομικές διαφορές, η αυτοκυβέρνηση και η αυτονομία, η πεποίθηση ότι δεν υπάρχει ατομική ελευθερία χωρίς civitas libera (αφού χωρίς ατομική ελευθερία δεν εξασφαλίζεται ελεύθερα η πολιτική συναίνεση και χωρίς ελεύθερη πολιτεία θα βασιλεύει η ατομική αυθαιρεσία) και τέλος επειδή τα ανθρώπινα όντα είναι ατελή και δεν αρκεί η πολιτική αρετή ενός εκάστου η ευθύνη της πολιτείας για επιβολή των νόμων.

Όλα αυτά τα στοιχεία θεωρούντο μορφοποιά της αρετής του πολίτη. Ο κλασικός ρεπουμπλικανισμός δεν ήθελε αφηρημένα δόγματα, ζητούσε να είναι ζωντανός και πάνω απ' όλα απαιτούσε dramatis personae, πρόσωπα, πολιτικές ομάδες ζωντανά παραδείγματα δημοκρατικής θεμελίωσης, μεγάλα μεγέθη ήθους και ηρωισμού.

Φαντάζομαι δεν πηγαίνει το μυαλό σας σε σημερινά ή κοντινά παραδείγματα.