Directorial

Την επίδραση του ασκητικού προτεσταντισμού στην καθημερινή οικονομική συμπεριφορά και τη σύγκλιση και σύμφυση του με το “πνεύμα” του καπιταλισμού μας τα δίδαξε ο Max Weber και έχουν γραφτεί τόσα, τι να πούμε άλλο;

Επισημαίνω κάτι που ίσως δεν θυμόμαστε: πόσο ο αγγλικός πουριτανισμός ειδικά έδωσε την πιο συνεπή θεμελίωση της ιδέας του επαγγέλματος. Ο Richard Baxter υπήρξε ίσως ο κατεξοχήν εκπρόσωπος του αγγλικού πουριτανισμού. Αν διαβάσει κανείς το χριστιανικό εγκόλπιο που έγραψε κατά το 1685 με τίτλο Christian Directory εκπλήσσεται όχι τόσο με την αυστηρότητα που διακρίνει το έργο όσο με τις λεπτομερέστατες πρακτικές οδηγίες για τον έλεγχο και το χειρισμό των αισθήσεων και της συμπεριφοράς. Πρώτιστο λοιπόν το πώς είναι σωστό να βλέπεις, να ακούς, να τρως και να γεύεσαι, να κοιμάσαι, να κινείσαι, να ψυχαγωγείσαι, να φέρεσαι ως σύζυγος, ως γονέας, ως κύριος, ποια βιβλία να διαβάζεις, πώς να χρησιμοποιείς τον ελεύθερο χρόνο της Κυριακής, πώς οφείλει να πράττει ο πλούσιος και πώς ο φτωχός. Ούτε στιγμή να μην αφήνονται τα αισθητηριακά όργανα σε αμέριμνη και ανεξέλεγκτη περιπλάνηση. Ούτε γωνιά ελεύθερη στο common sense. Ακοίμητος κήνσορας των αισθήσεων η πανεποπτεύουσα διάνοια οδηγημένη από τον πουριτανικό Κανόνα.

Και πώς καλύτερα μπορεί να βοηθήσει κανείς τη διάνοια σ' αυτό το σκληρό ρόλο; Με την εργασία είπατε; Όχι! Η εργασία καθεαυτή δε λέει πολλά για τους πουριτανούς. Η ασταθής μάλιστα εργασία είναι ύποπτη και τροφοδοτεί την οκνηρία. Εκείνο που μετράει είναι η έλλογη επαγγελματική εργασία. Μόνο το σταθερό επάγγελμα, η εργασία με αδιατάρακτη, συστηματική, μεθοδική τάξη και όχι η επιπόλαιη και υποκριτικά πλεονάζουσα ανάλωση εργασίας συνδέει τον άνθρωπο με την ηθικότητα. Λέτε όλα αυτά να είναι μακρινό παρελθόν;