"Περσική Επιστολή" Α΄

Κάτι με τράβηξε και στάθηκα στην είδηση που δημοσίευσαν στις αρχές Μαρτίου οι Times της Τεχεράνης:

«Ο συγγραφέας Μοχάμαντ Γκασεμζαντέχ ετοιμάζει τη βιογραφία της Γερτρούδης Μπελ!»
Λίγες στιγμές αργότερα κατάλαβα τι μου προκάλεσε εντύπωση, τι με έβαλε σε σκέψεις. Πώς ένας παντελώς άγνωστος σε μένα ιρανός συγγραφέας (προφανώς σιίτης) αποφάσισε να βιογραφήσει μια δυτική μορφή όπως η Μπελ η οποία μάλιστα δεν είχε ιδιαίτερα αισθήματα εκτίμησης στο σιιτισμό;

Μήπως ο εν λόγω συγγραφέας δεν είναι φανατικός σιίτης αλλά φιλοδυτικός; Πώς άραγε θα διαπραγματευτεί την διάσημη βρετανή, σύγχρονη και φίλη του Λόρενς της Αραβίας, συγγραφέα, πολιτικό, αρχαιολόγο, κατάσκοπο, εμπνεύστρια και ιδρύτρια του κράτους του Ιράκ Γερτρούδη Μπελ, γνωστή και ως «Μητέρα του Ιράκ» αλλά και Αλ Χατούν (=Κυρία της Αυλής, προστάτιδα του Κράτους);

Θα το μάθουμε όταν εκδοθεί το βιβλίο του Γκασεμζαντέχ και μεταφραστεί βέβαια.

Ας πάμε όμως τώρα στο Ιράν. Ανήσυχη η κοινή γνώμη παρακολουθεί την κλιμακούμενη ένταση στην περιοχή και τις δυσοίωνες προοπτικές στις σχέσεις ΗΠΑ-Ισραήλ-Ιράν ιδίως με αφορμή τη φημολογούμενη γιγάντωση της ισχύος του Ιράν στον τομέα των προγραμμάτων πυρηνικής ενέργειας. Ο δυναμισμός του Ιράν πηγάζει όχι μόνο από τα πετρέλαιά του αλλά και από τις επιστημονικές του επιδόσεις.

Στα πανεπιστήμιά του Ιράν φοιτούσαν μέχρι το 1979 (οπότε έγινε η ισλαμική επανάσταση) μόλις 100.000 περίπου νέοι. Σήμερα φοιτούν 2 εκατομμύρια. Η χώρα θεωρείται, παρά τις προφανείς αντιξοότητες και τις κυρώσεις, ως η ταχύτερα αναπτυσσόμενη χώρα του κόσμου στον τομέα των θετικών επιστημών και της ιατρικής ενώ οι ιρανοί επιστήμονες, εντός και εκτός του Ιράν, είναι διαπρεπέστατοι. Το 70% μάλιστα του επιστημονικού δυναμικού είναι γυναίκες.
Μη σας ξεγελά λοιπόν το τσαντόρ, (αρχαιότατης προϊσλαμικής προέλευσης με συμβολισμό υψηλού κοινωνικού status), το ρουσάν και ο δύσπεπτος για τους δυτικούς ενδυματολογικός κώδικας των γυναικών.

Έτσι, το παράξενο μίγμα νεότερου ισλαμικού σιιτισμού και αρχαιότερου περσικού ζωροαστισμού που καθορίζει την πολιτισμική ταυτότητα της χώρας παρουσιάζεται, μέσω του δυναμισμού των εφαρμοσμένων επιστημών και ιδίως της πυρηνικής ενέργειας και της διαστημικής τεχνολογίας ως σύγχρονη εκδοχή της παμπάλαιης πυρολατρείας. Κάθε υπερδύναμη αυτάρεσκα εθισμένη στα προνόμιά της δεν θα έβλεπε παρά μόνο ως απειλητικό αυτόν τον αναδυόμενο από τα έγκατα της ασιατικής σοφίας δυναμισμό.

Δίπλα σ’ έναν ιμάμη μπορεί να στέκεται ένας Ζαρατούστρα. Αυτό το υπογραμμίζουν χαρακτηριστικά οι Ναοί της Φωτιάς στους ερημότοπους της Γιάζντ που μέχρι σήμερα, ντυμένοι το σεμνό μανδύα της αρχαιολογικής ευπρέπειας, υπαινίσσονται το αιώνιο μεγαλείο των Περσών.

Το υπογραμμίζουν όμως και οι βαθιές σχέσεις της πολυπληθούς και πολύ δυναμικής μικρομεσαίας τάξης των εμπόρων, των βιοτεχνών και των επαγγελματιών που συμμάχησαν και στήριξαν την Ισλαμική Επανάσταση του 1979, κάτω από το βάρος ενός δυτικότροπου, βίαιου βιομηχανικού - καπιταλιστικού «εκσυγχρονισμού» που επεδίωκε η οικονομική ολιγαρχία και ο Σάχης.

Το υπογραμμίζει η ανάγκη να υπάρχει δίπλα στο ισλαμικό μονιστικό σχήμα της επικράτησης (προοπτικά) του μονοθεϊσμού η (τόσο αρχαία περσική) δυαρχική μανιχαϊστική διαπάλη των δυνάμεων του καλού και του κακού.

Ο δαιμόνιος ανατολίτης, άκομψα ντυμένος ανθρωπάκος του παζαριού, ένα παράξενο άβαταρ του Ζαρατούστρα, κρύβει, προφανώς, μέσα του πολύ μεγάλο σεβασμό και επίγνωση της ταυτότητάς του για να επιτρέψει να εξελιχθεί η πατρίδα του σε ένα άλλου τύπου Ιράκ. Γι’ αυτό συμμάχησε με τους χαμηλόμισθους ουλεμάδες –πιθανότατα μη συνειδητοποιώντας τη συνεπαγόμενη επιβολή μιας ασφυκτικής θεοκρατίας.

Ας γυρίσουμε όμως πάλι πίσω. Οι Πέρσες του 7ου αιώνα δέχτηκαν σταδιακά και ομαλά το Ισλάμ χωρίς ποτέ να σβήσουν το Ζωροαστρισμό από τους πλάγιους και οπίσθιους ορίζοντές τους. Ο Ζαρατούστρα επέδρασε όμως και στον ιουδαϊσμό της Βαβυλωνιακής Εξορίας. Άραγε αυτό το κοινό υπόβαθρο θα υποδαυλίσει ή θα κατασιγάσει μια ιρανο-ισραηλινή σύγκρουση; Δύο πανάρχαιοι, γιγάντιοι και σπουδαίοι πολιτισμοί, όπως ο εβραϊκός και ο περσικός, πιθανότατα θα συγκρουστούν και θα πρέπει να δικαιολογήσουν «ιδεολογικά» την αναγκαιότητα ενός πολέμου.

Τα ζητήματα όμως δεν είναι τόσο απλά. Ο Αχμαντινετζάντ και η επίσημη ιρανική πολιτική διατείνονται πως στρέφονται μόνο κατά του σιωνισμού, ότι η εβραϊκή μειονότητα στο Ιράν δεν υφίσταται διώξεις. Η εσχατολογική και μεσσιανική ρητορική του (έλευση του 12ου ιμάμη Αλ Μαχντί) εστιάζεται στη συντριβή αποκλειστικά του σιωνισμού στα Παλαιστινιακά εδάφη και στην επικράτηση ενός κράτους για όλους τους παλαιστίνιους ανεξαρτήτως αν είναι μουσουλμάνοι, ισραηλίτες ή χριστιανοί.
Αντίστοιχος όμως μεσσιανισμός εκπορεύεται και από χριστιανούς σιωνιστές, από προτεσταντικές σέχτες που διατείνονται ότι η πλήρης επικράτηση του σιωνισμού στα παλαιστινιακά εδάφη θα σημάνει την έλευση του Χριστού.

Η συρροή τόσο έντονων βουλησιαρχικών ριζών δημιουργεί μια επικίνδυνη εύφλεκτη ύλη. Η ιστορία εφευρέθηκε στην Ανατολή όχι στη Δύση.