ΑΝΑΡΤΗΣΕΙΣ ΣΤΟ FACEBOOK – ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ 2021

 

ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ

3

Στις σύγχρονες κοινωνίες πολλές σχηματοποιημένες συμπυκνώσεις μεταρρυθμιστικής ορθότητας πάλαιψαν να μην καταλήξουν κενά ή ανόητα δεοντολογικά κλισέ. Παράδειγμα, "το πού πρέπει" να μείνει το νιόπαντρο ζευγάρι. Ως γνωστόν, οι ανθρωπολόγοι και εθνολόγοι μιλώντας για "πατροτοπικό", "μητροτοπικό", "εγγύς - τοπικό" ή "νεοτοπικό/ετεροτοπικό" γάμο εννοούν πολύ περισσότερα για το χαρακτήρα μιας κοινωνίας απ όσα εμείς οι χρήστες αυτών των όρων. Στην Κίνα, διαβάζω, μετά από τρεις δεκαετίες μαοϊκού σοσιαλισμού και μισό αιώνα καπιταλιστικού εκσυγχρονισμού με κομμουνιστικά θυμιατά και εξαπτέρυγα, εξακολουθεί να εφαρμόζεται από τη συντριπτική πλειονότητα ο πατροτοπικός ("πατριαρχικός") γάμος. Το μόνο που κατάφερε ο Μάο ήταν να απαγορευθούν οι συμφωνημένοι μεταξύ των συμπέθερων γάμοι των παιδιών. Γενικώς, πάντως, η εκσυγχρονιζόμενη μετακομφουκιανή Κίνα προσπαθούσε να προβάλλει το πρότυπο του ανεξάρτητου και αυτονομου οικονομικά και στεγαστικά ζευγαριού, το οποίο θα εφάρμοζε, υποτίθεται, την πρακτική του νεοτοπικού ή έστω, εγγύς - τοπικού γάμου. Το αίτημα αυτό, συγκρίνοντάς το με τη συστέγαση ακόμα και στο ίδιο δωμάτιο, ήταν προδήλως "προοδευτικό". Αλλά εξίσου "προοδευτική" θεωρείτο και η πολιτική της ραγδαίας εκβιομηχάνισης η οποία, για να πετύχει τους ιλιγγιώδεις ρυθμούς του "θαυματουργού" σοσιαλισμού, υπερτιμούσε τεχνητά τα βιομηχανικά αγαθά και τα εισοδήματα στις πόλεις ενώ κατακρήμνισε τα αντίστοιχα στην ύπαιθρο. Ταυτόχρονα, εφαρμόζοντας το δημοτολογικό σύστημα χούκου, απαγόρευε την εσωτερική μετανάστευση προς τις πόλεις. Όλο αυτό λοιπόν ανατροφοδότησε τις κομφουκιανές πρακτικές των πατροτοπικών γάμων. Πάντα η εσπευσμένη συρροή μεγάλης ποσότητας μεταρρυθμίσεων βλάπτει τον εκσυγχρονισμό... Προσωπικά είμαι κατά των συνταγών και των συμβουλών για τον τόπο εγκατάστασης του έρωτα. Εκτός αν αυτός ελλείπει, οπότε μπαίνουν στη σκηνή πλήθη σχετικών και άσχετων ... Πάντως, μη γελιόμαστε, το φρικώδες ανέκδοτο του εκδερόμενου αλεπούδου ο οποίος ευθέως δήλωνε "ευτυχέστερος από σώγαμπρος" θα μπορούσε να ισχύει και για τη σώνυφη...

6

Οι οπαδοί του αμερικανικού εξεψιοναλισμού, έχουν την αντίληψη ότι η Αμερική έχει ανοσία στην παρακμή, ότι είναι ένα εκλεκτό έθνος προορισμένο να κυβερνά τον κόσμο για πολλούς ακόμα αιώνες. Μπορεί επίσης να νομίζουν ότι αυτή η αντίληψη πηγάζει από τις ιδρυτικές στιγμές της ιστορίας τους. Δεν ξέρουν ότι τον όρο "αμερικάνικος εξεψιοναλισμός" τον λανσάρισε ο Στάλιν θέλοντας να επικρίνει μια εσφαλμένη, κατά την προκρούστεια λογική του, τάση στο αμερικανικό κομμουνιστικό κόμμα; Βεβαίως, εξεψιοναλιστικό φαντασιακό παρουσιάζεται και σε πολλά άλλα έθνη και, ως ένα βαθμό, αυτό έχει και μια λειτουργική αξία διότι συνδέεται με την εθνική αντοχή στους στη σκληρή διεθνή αρένα. Το ανησυχητικά ανόητο είναι ότι στην Αμερική ο εξεψιοναλισμός, κοσμικός και θρησκευτικός, τείνει να αποκτήσει ψυχοπαθολογικό μέγεθος. Αντίστοιχος, ούτε λόγος, πέραν δλδ του φυσιολογικού, είναι και ο εξεψιοναλισμός της Ρωσίας. Εξίσου θρησκευτικά τροφοδοτούμενος, εξίσου σκοταδιστικός με τον αμερικάνικο, στην κοσμική του όμως διάσταση τιτανικότερος του αμερικανικού, αφού το ρωσικό έθνος πρώτο ύψωσε και πρώτο κατακρεούργησε τη μεγαλύτερη ανθρώπινη επινόηση "Μέλλοντος". Προοπτικής για όλους, διότι και ο εξεψιοναλισμός μέλλον πουλάει μόνο που το 'χει αποκλειστικά για τον εαυτό του. Περιττό να προσθέσω τον ηπιότερο αλλά και πιο ύπουλο εξεψιοναλισμό της Κίνας, ο οποίος διαλαλεί πως, τάχα εξαιρείται του κανόνα, δεν υπάρχουν, λέει, στο μέγα αυτό έθνος γονίδια πολέμου και κατάκτησης!

8α

Ο κοσμοπολιτισμός, ο οποίος ουδαμώς σχετίζεται με την παγκοσμιοποίηση αγορών πραγματικών ή απατηλών κεφαλαίων, είναι ιδέα παλιά και ελληνική. Η σκέψη ότι η οικουμενικότητα έχει ηθική αξία βρίσκεται ήδη στον ιδρυτή του στωικισμού, τον Ζήνωνα τον Κιτιέα, στον Χρύσιππο αλλά μετά και στον Σενέκα και τον Κικέρωνα. Η τόσο διορατική ελληνική σκέψη, ότι μια ανθρωπιστική, επιεικής και ανεκτική Μεγάπολη θα πρέπει να αντικαταστήσει την μερικοκρατική, κατακερματισμένη οργάνωση των πολεων-κρατών, επηρέασε και τους Ρωμαίους. Στο κέντρο της κοσμοπολιτικής θεωρίας του στωικισμού βρίσκεται η έννοια της "οικειώσεως", ότι όλοι οι άνθρωποι όχι απλώς έχουν μια κοινή βιολογική ρίζα αλλά και, όπως το έλεγε ο Χρύσιππος (το μαθαίνουμε από τον Διογένη το Λαέρτιο), πρώτο οικείο στα έμβια είναι η "της συστάσεώς των συνείδησις". Ο στωικός Ιεροκλής θεωρούσε ότι η σχέση με τον εαυτό μας είναι κοινωνική, ότι συνείδηση εαυτού σημαίνει σχέση με τον άλλο. Οι αποδόσεις των Ρωμαίων της έννοιας της "οικειώσεως", ήταν του Κικέρωνα concilatio (συμφιλίωση) και του Σενέκα committo, δηλαδή να εμπιστεύεσαι τον εαυτό σου σε σένα. Επομένως, για να οδεύει κάποιος προς τον κοσμοπολιτισμό πρέπει ταυτόχρονα να οδεύει και προς την αυτοσυνειδησία. Ο πολιτισμός, η γλώσσα, η παιδεία, η εθνική ταυτότητα, οι λατρευτικές παραδόσεις, η πνευματική οργάνωση των μεταφυσικών αγωνιών και ερωτημάτων και η ιστορική επίγνωση αποτελούν συστατικούς όρους της αυτοσυνείδησης και επομένως και της οικειώσεως. Πώς λοιπόν να μην έχει κανείς μια διαρκή ανησυχία ότι η λησμονιά, η άγνοια ή η παραμέληση των παραπάνω συστατικών όρων δυσκολεύει τον ατομικό δρόμο προς τον κοσμοπολιτισμό; Αλλά και τον συλλογικό. Ο στόχος του κοσμοπολιτισμού δεν πρέπει να κάνει κάποιον λιγότερο Έλληνα ή Γάλλο ή Γερμανό αλλά για την ακρίβεια, να τον κάνει τόσο όσο χρειάζεται για να νοιώθει ταυτόχρονα Ανθρωπος του Κόσμου χωρίς να έχει περιφρονήσει ή αμελήσει τη φροντίδα και το σεβασμό στον εαυτό του και τις καταβολές του. Νομίζω λοιπόν ότι, όπως η εγωιστική αφετηρία δεν αντιφάσκει με την οικουμενικότητα, έτσι και η ταυτότητα δεν αντιφάσκει με τον κοσμοπολιτισμό.

8β

Η οδός Καλαμιώτου για το σημερινό Αθηναίο σημαίνει υφάσματα και είδη ραπτικής. Πριν από 12-13 δεκαετίες υπήρχε εκεί ένας καφενές με σπουδαίους θαμώνες και καφερήτορες, όπως κάποιος Μήλας, όνομα και πράμα. Αν βρισκόμασταν εκεί τον μόνο που θα αναγνωρίζαμε θα ήταν ο Παπαδιαμάντης. Όμως εκεί πήγαιναν και αείμνηστες προσωπικότητες της Φιλοσοφικής Σχολής, θα περνούσε ο Κουμανούδης, ο Φιντικλής, ο Κόντος... Αλλά εμάς τώρα ο φακός μας ζουμάρει στον εκ Ψαρών φιλόσοφο Νικόλαο Κοτζιά και στον επίσης "σοφό", έτσι τον αποκαλεί ο "Παπαδιαμάντης, Φίλιππο Ιωάννου. Είχαν δυο κοινά: Τα μικρά ακροατήρια φοιτητών σε όλη τη διάρκεια του έτους και την κατάμεστη αίθουσα το Μάιο, τελευταία μέρα μαθήματος, οπότε και υπέγραφαν στους φοιτητές τα αποδεικτικά παρακολούθησης. Είχαν και δύο διαφορές: Πρώτη, ο Κοτζιάς δίδασκε Ιστορία της Φιλοσοφίας ενώ ο Ιωάννου Φιλοσοφία της Ιστορίας. Δεύτερη, ο Ιωάννου, μολονότι επιεικής με τις παρουσίες, υποχρέωνε όλους να συμπληρώνουν μετά το "ηκροάσθη" και τη φράση "ως αυτός λέγει". Αντιθέτως, ο Κοτζιάς υπέγραφε τα αποδεικτικά ακροάσεως ανεπιφυλάκτως. Είχε βρει και τον όρο γι αυτή τη γενναιοδωρία του. Την αποκαλούσε "ημέρα γενικής ινδουλγέντσιας". Αυτά τα μαθαίνουμε από τις αναμνήσεις φοιτητικού βίου του μπάρμπα-Αλέξανδρου. Σε καμια βόλτα που θα κάνετε προς τα εκεί, ίσως αναρωτηθείτε πού ακριβώς να ήταν αυτό το καφενείο...

13α

Τις δύο τελευταίες δεκαετίες συμβαίνει το εξής παράδοξο. Ενώ, μέσω του διαδικτύου, δίνεται η δυνατότητα δημόσιας πρόσβασης σε μεγάλες και έγκυρες βάσεις δεδομένων με άφθονα στατιστικά στοιχεία και πρωτογενή δεδομένα, ταυτόχρονα, λιγοστεύουν τα κρίσιμα ερωτήματα τα οποία οι ειδικότεροι σε κάθε τομέα θα έπρεπε να θέτουν στον δημόσιο λόγο αξιοποιώντας το πλούσιο πληροφοριακό υλικό. Χωρίς ερωτήματα-κλειδιά (όπως πχ αυτά που διαθέτουν αποκλειστικά για τις ηγεσίες τα συστήματα MIS ή BI) το κοινό όχι μόνο αποκόβεται από την πρωτογενή πληροφορία αλλά εκπαιδεύεται να επινοεί αυθαίρετες εξηγήσεις, μόνο του, με βάση την κοινή λογική ή κάποια πολύ γενικά ορθολογικά κριτήρια και μεθόδους. Έχουμε έτσι έναν πληθωρισμό ρασιοναλισμού (στην καλύτερη περίπτωση) με πολλά ελλείμματα εμπειρικής τεκμηρίωσης. Στο τέλος αυτός ο ρασιοναλισμός, καλοπροαίρετος και σώφρων στο βάθος του αλλά χωρίς τροφή πρωτογενούς πληροφορίας, θα κινδυνεύσει να καταντήσει δογματισμός...

13β

Κλεισούρα, να πω κάτι διαφορετικό... Όποιος δεν ενδιαφέρεται, δεν έχει παρακολουθήσει ή αγνοεί τι σημαίνει UFC και MMA καλύτερα να μην περιφρονήσει αυτή την ανάρτηση! MMA σημαίνει μίξη πολεμικών τεχνών. Ποια είναι άραγε η αποτελεσματικότερη και πόσο ανίκητος είναι εκείνος που τις ξέρει όλες; Τα αγοράκια από 5 μέχρι 85 όλο και κάτι θα κουβεντιάζουν για το μέγα αυτό ζήτημα ! Ας σημειώσουμε ότι η γενίκευση "Mixed Martial Arts" επ' ουδενί ταυτίζεται με την επιχειρηματική επινόηση που ακούει στο όνομα "UFC". Την εποχή που ήταν γερουσιαστής της Αριζόνα ο ρεπουμπλικανόςΤζον Μακέιν είχε προτείνει την απαγόρευση του UFC ως ιδιαίτερα σκληρού θεάματος. Η αμερικάνικη αισθητική άντεχε το κιτς του κατς, την εξόργιζε όμως το θράσος του UFC ότι δεν προσφέρει θέαμα αλλά "αλήθεια". Λες και όλη η αμερικάνικη σόου μπιζ δε ρεκλαμάρει πάντα ακριβώς το ίδιο. Υπάρχει όμως το Αόρατο Χέρι Ισορροπιών και Ελέγχων όπου συμπλέκεται η Απόλαυση και το Κέρδος. Έτσι, όχι μόνο δεν του πέρασε του Μακέιν αλλά το UFC εκτοξευόταν χρόνο το χρόνο στα ύψη της θεαματικότητας, προσπαθώντας να ισορροπεί και να υπερβαίνει ταυτόχρονα καθωσπρεπισμούς και καφρίλες. Τι να λέμε όμως με τις αμερικανιές... Γενικώς στη δεκαετία του 90 το αίμα στις αρένες πουλούσε αμείωτα, με το μποξ, φυσικά, ακόμα να θριαμβεύει (Τάισον, Φόρμαν, Χόλιφιλντ, Λιούις, κ.ά.). Το άπερκατ του Λιούις που γκρέμισε το "τέρας" Τάισον και τόσα άλλα στιγμιότυπα σε αγώνες μποξ μήπως δεν είχαν υπερχειλίζουσα βία και αχώνευτο ρεαλισμό ; Αλλά, όπως είπαμε, η τύχη δούλευε για το νέο κόλπο που λεγόταν UFC (Ultimate Fighting Championship), μιας νέας μπίζνας που υποσχόταν εκπλήρωση της πιο βαθιάς επιθυμίας για αληθοφανή βαρβαρότητα πασπαλισμένης όμως και με τα εφέ του "εφτάψυχου παλαιστή" του επαγγελματικού κατς, του λεγόμενου πλέον WWE-Smackdown αλλά και τις κλασικές αφηγηματικές ρετσέτες του θεάματος της πάλης. Μονομάχοι με γνώσεις κικ-μπόξινγκ, βραζιλιάνικου τζουτζίτσου, μουάι-τάι, κουνγκ-φου, μποξ, τζούντο, καράτε, κλείνονται μέσα στο 8γωνο "κλουβί", σε έναν αγώνα σχεδόν χωρίς κανόνες, χωρίς γύρους, χωρίς βαθμολογία, με σχεδόν γυμνά χέρια μέχρις τελικής πτώσεως (αναισθησίας) ή παραίτησης (tap out). Στα συμβόλαια των δουλοπαροικά εξαρτώμενων από το UFC μαχητών προβλέπεται αυτό που συμβαίνει και στο κλουβί. Αίμα, εξαρθρώσεις, ιδίως αγκώνα και ώμου, κατάγματα, διασείσεις και ομερτά για τις απολαβές, που για την πλέμπα των μαχητών είναι πενιχρές ενώ οι αστέρες γίνονται εκατομμυριούχοι. Βέβαια, θάνατος στα 25 χρόνια του UFC δεν υπήρξε. Αντιθέτως, στο "ρεγουλαρισμένο και πιο στιλιζαρισμένο" επαγγελματικό μποξ έχουν συμβεί αρκετοί θάνατοι στο ριγκ. Μία άλλη διαφορά, ταξική (για τα αμερικανικά δεδομένα), υπάρχει στο επίπεδο της μόρφωσης. Οι μποξέρ ήταν, μέχρι πρόσφατα, λαϊκά παιδιά, συνήθως μαύροι, από φτωχές συνοικίες (πχ από το Μπρούκλιν ο Τάισον) και με χαμηλό μορφωτικό επίπεδο. Οι μαχητές MMA στο UFC είναι απόφοιτοι κολλεγίου στη μεγάλη τους πλειονότητα, κομψοί το δέμας, κοσμοπολίτες, καιροσκόποι καριερίστες και κυρίως λευκοί. Το UFC μοιάζει να σαρώνει σε θεαματικότητα το μποξ. Το τρίδυμο Ντάνα Γουάιτ και αδελφών Φερτίτα, που επένδυσαν μπόλικο χρήμα, αγοράζοντας το μπραντ νέιμ UFC από το 2007, βγάζουν εδώ και χρόνια τ' άντερα τους. Το UFC φαίνεται πως θα επισκιάσει το μποξ. Συγκρίνοντας το μποξ με το UFC μου έρχεται στο νου, όσο αλλόκοτο κι αν ακούγεται, η διαφορά μεταξύ τραγωδίας και δραματικής κομεντί. Σίγουρα το μποξ παρέμεινε στάσιμο "σκηνοθετικά". Διότι το αδηφάγο κοινό παραληρεί με την αγριότητα και την επιδεικτική ωμότητα. Αντίθετα, οι ατσάλινες γροθιές των μονοκόκκαλων μποξέρ δεσμεύονται από τελετουργική σοβαρότητα και λιτότητα. Είναι μόνο μη σε πάρει καμιά αδέσποτη. Μολονότι κάποιοι μαχητές του UFC συμπεριφέρονται, σε σπάνιες περιστάσεις, με ευγένεια και αθλητικό πνεύμα στους αντιπάλους τους, το UFC ούτε είναι, ούτε θέλει να λέγεται αθλητική διοργάνωση και ελπίζω ποτέ να μην αναγνωριστεί ως τέτοια. Τα τελευταία χρόνια οι πολυεκατομυριούχοι αστέρες μαχητές του UFC, (Κόνορ Μακ Γκρέγκορ, Χαμπίμπ Νουρμαγκομέντοφ, Άλιστερ Όβεριμ, Άντερσον Σίλβα, Ντάστιν Ποϊριέρ, Ισραέλ Αντεσάνια, κά.) έχουν ελάχιστοποιήσει τους τραυματισμούς τους. Ωστόσο, πείθουν εύκολα το κοινό τους, που είναι αλλιώτικο από εκείνο του μποξ, ότι μπαίνοντας στο κλουβί δε θα βγουν ζωντανοί. Το UFC φιλοδοξεί να γίνει όχι απλώς πολυσυλλεκτικότερο του μποξ αλλά ένα συγχρονο πανσυλλεκτικό υπερθέαμα. Εξίσου βίαιο είναι και το γυναικείο UFC με γνωστότερα αστέρια όπως την Κινέζα Ουαλι Ζανγκ, τη Βραζιλιάνα Κρίστιαν (Τζουστίνο) Σάιμποργκ, την Περουβιανή Βαλεντίνα Σεβτσένκο και την επίσης Βραζιλιάνα Αμάντα Νούνες. Αυτά είναι, φίλοι και φίλες, πραγματικά, πολύ "κακά κορίτσια"...

14

Ένα παλιό κείμενό μου, αγαπημένο, γνωστό ίσως στους πρώτους φίλους του FB όχι όμως στους πρόσφατους. Για ΣΚ σε καραντίνα, χειρότερο δε θα γινόταν ! Παλιομοδίτικο, θέλει υπομονή ... Allons en Icarie !!! Ο Étienne, παρά τις επιφυλάξεις που του εξέφρασε ο ιακωβίνος Dr. Berrier-Fontain, μια γριά αλεπού της Επανάστασης και σημαίνων παράγοντας της παρισινής Société des droits de 1'homme et du citoyen ,αποφάσισε τελικά να δημοσιεύσει στο φύλλο της 9ης Μαΐου του 1847 της “Le populaire”, εφημερίδας που εξέδιδε, το εξαιρετικά ριψοκίνδυνο προσκλητήριο με τίτλο: “Travailleurs, allons en Icarie”. Μετά από 9 μήνες, στις 3 Φεβρουαρίου του 1848, η ίδια αυτή φράση ακούστηκε ξανά ως μεγάλη αποχαιρετιστήρια ιαχή, μαζί με κάποιες πιο συγκρατημένες φωνές “partons pour Icarie”, ένα χειμωνιάτικο πρωινό στο λιμάνι της Χάβρης, όταν οι 69 τολμηροί σύντροφοι του Cabet, προπομποί ενός ακραίου αλλά μαγευτικού σχεδίου, επιβιβάστηκαν ανάκατοι με δέματα και εμπορεύματα στο αμπάρι του γεροδεμένου, θαλασσομάχου αλλά και χοντροκομμένου, αποπνικτικού και απελπιστικά αργοκίνητου φορτηγού ιστιοφόρου “Ρώμη”. Για πού; Ήταν βέβαια μια ειρωνεία της δικής τους ιστορικής ιδιαιτερότητας ότι μόλις 20 μέρες αργότερα, συνέβη η μεγάλη εξέγερση στο Παρίσι, η ένδοξη Επανάσταση του Φεβρουαρίου, η πτώση του Λουδοβίκου Φιλίππου και η ίδρυση της “Δεύτερης Δημοκρατίας” του Λουδοβίκου Βοναπάρτη. Αν η πρώτη φουρνιά δεν είχε μπαρκάρει πιθανότατα όλο το σχέδιο θα είχε αναβληθεί ή ματαιωθεί. Αλλά τότε οι “Ικαριάνοι” θα έμεναν στην ιστορία ως απλή “συνιστώσα” της Κομμούνας. Πότε ακριβώς γεννήθηκε στον Cabet αυτή η “τρελή” ιδέα ίσως δεν έχει και τόση σημασία. Σε μια επιστολή που έστειλε στη Δημοκρατική Εταιρεία του Λονδίνου το 1843 αναφερόταν, μάλλον για πρώτη φορά, στην πρόθεση του να ιδρύσει μια “μικρή κοινότητα” στην άκρη κάποιας λίμνης στην Αμερική. Σ' εκείνη την επιστολή έθετε, με αξιοσημείωτη προνοητικότητα, τρεις προϋποθέσεις για τη συγκεκριμένη κοινότητα: πρώτον να είναι μικρή αριθμητικά (μέχρι 200-300 ικανοί άνθρωποι), δεύτερον να έχουν όλοι κάποια εργασιακή ειδίκευση, ήθος και αφοσίωση (στοιχεία που θεωρούσε ότι αποτελούσαν εγγυήσεις διατήρησης της συναίνεσης και της αρμονίας) και τρίτον να διαθέτουν σοβαρές πηγές οικονομικής στήριξης (διότι ήταν ουτοπιστής αλλά όχι ανόητος). Αν δεν κάνω λάθος, στην πρώτη έκδοση του πασίγνωστου έργου του “Voyage en Icarie”, το 1842, η ιδέα για το ενδεχόμενο ενός πραγματικού ταξιδιού δεν αναφέρεται. Μετά την έκδοση πάντως, το 1846, του “Le Vrai Christianisme suivant Jésus Christ”, πάμπολλες επιστολές των θαυμαστών του προς την “Le Populaire” του απέδιδαν ιδιότητες μάρτυρα και μεσσία. Τον Αύγουστο του 1846 απάντησε στους αναγνώστες του με τη φράση: “Ο κομμουνισμός τούτο μόνο λέει: είμαι η Ανάσταση και η Ζωή”. Ίσως από εκείνη τη στιγμή να είχε πάρει την απόφαση του. Ο ικαριανισμός από πολιτική ιδεολογία θα έπρεπε να μετατραπεί σε πραγματοποιημένο παράδειγμα νέας κοινωνίας! Θα ήταν τετριμμένο να προβεί κάποιος σε κριτικό σχολιασμό του ουτοπικού σοσιαλισμού του Cabet, αφού το ζήτημα εξάντλησαν οι συγκαιρινοί του, Κ. Marx και F. Engels. Σε ένα από τα πλέον διαβασμένα (?) κείμενα, στο “Κομμουνιστικό Μανιφέστο”, η Ικαρία του Cabet έχει την τιμητική θέση της, αφού ανήκε απολύτως στο είδος. Σήμερα υπερεπαρκεί η περιγραφή των αδιέξοδων και γραφικών περιπετειών της. Η ανάσυρση του αλλόκοτου μύθου του Cabet ορμάται από ένα αισιόδοξο αλλά και εκκεντρικό αξίωμα, αφήνοντας κατά μέρος τι είναι ουτοπικό και τι όχι. Ότι κάθε απόπειρα ηθικοπολιτικής “φυγής”, ανεξαρτήτως προγνωστικών βιωσιμότητας, δυνητικά μετασχηματίζεται σε πειραματική γνώση, την οποία κοινωνικές ομάδες ή αδόμητα αθροίσματα ατόμων δικαιούνται να επιζητούν - παρά το οδυνηρό της μεθόδου. Η ευκαιρία της αφήγησης της ιστορίας του ικαριανισμού, μιας άδοξης αλλά αξιοπρεπούς περιπέτειας προσωπικών επιλογών, προσωπικών τιμημάτων και χωρίς επιζήμιες συνέπειες σε τρίτους, αναδεικνύει το καταστατικό δικαίωμα της οραματικής άσκησης με, κατά κανόνα, αδιέξοδους και τυχοδιωκτικούς αλλά γόνιμους πειραματισμούς “επανεκκινήσεων” συλλογικής οργάνωσης. Ωστόσο, οι προειδοποιήσεις της "18ης Brumaire" είναι διδακτικές. Όπως ο αρχάριος της ξένης γλώσσας πρέπει πάντα να μεταφράζει στη μητρική του, μέχρι ν' αποκτήσει την ελευθερία του στην καινούργια, έτσι και κάθε οραματισμός θα περιέχει αναπόδραστες αναδρομές στη δική του μητρική γλώσσα. Το όραμα Δεν ξέρω αν το σημείο με τους απορριπτικούς υπαινιγμούς του Marx στη “18η” για “δογματικούς πειραματισμούς” είχε ως στόχο κυρίως τον Cabet, τον οποίο, ανεξαρτήτως της κριτικής του, εκτιμούσε βαθιά. Αν ήταν έτσι, είχε εντοπίσει το κρίσιμο σημείο: ότι αυτοί οι πειραματισμοί ουσιαστικά σήμαιναν παραίτηση από την ιδέα να ανατραπεί μέσω ταξικών συγκρούσεων (επαναστατικά) ο παλιός κόσμος, ότι ζητούσαν την πραγματοποίηση της Λύτρωσης “πίσω από τις πλάτες της κοινωνίας, με ιδιωτικό τρόπο” και γι αυτό επέπρωτο να είναι αναγκαστικά αποτυχημένες. Δεν ήταν όμως μόνο αυτό. Ο “πάτερ” (όπως τον αποκαλούσε ο Engels) Cabet ήδη από το Σεπτέμβριο του 1841, σε μια μπροσούρα του με τίτλο “Ma ligne droite ou le vrais chemin du salut pour le peuple”, με άφθονη λεγκαλιστική ρητορική, είχε αποκηρύξει κάθε μορφή βίας. Μεταξύ άλλων αστικών δημοκρατικών ιδεών που εξέθετε καλούσε σε διάλογο αμοιβαίας ανεκτικότητας και προσέγγισης αλλά και σε κοινό μέτωπο τους κομμουνιστές και τους μεταρρυθμιστές για τη σωτηρία “τους”. Μπορεί σ' αυτό να είχε συντελέσει η πρόσφατη συντριβή της παρισινής ένοπλης εξέγερσης της 12ης Μαΐου 1839 οργανωμένης από μέλη της Société des Saisons με κεντρικά πρόσωπα τους Armand Barbès , Martin Bernard, Blanqui και τη συμμετοχή κάποιων νεο-μπαμπεφικών. Τόσο ο Cabet όσο και οι περισσότεροι πρωταγωνιστές των γεγονότων που προηγήθηκαν της Επανάστασης του '48 ασφαλώς δεν ήταν τίποτα “δημοκράτες με κίτρινα γάντια” αλλά πρόσωπα υψηλού καρμποναρικού ήθους, αγωνιστικότητας και υπερηφάνειας, ανεξαρτήτως της κατοπινής πορείας καθενός. Σε κάθε περίπτωση, παρά την εκρηκτική ατμόσφαιρα, η απήχηση του Cabet μεγάλωνε, όχι τόσο στους ανειδίκευτους εργάτες των βιομηχανιών της εποχής όσο στους μεσαίας ηλικίας “ανεξάρτητους” αλλά απειλούμενους από την ανάπτυξη της βιομηχανίας ειδικευμένους τεχνίτες (ραφτάδες, υποδηματοποιούς, υφαντουργούς, οικοδόμους, μαραγκούς, κλειδαράδες κλπ). Η αδιαφορία των αγροτών για τον Cabet ήταν δεδομένη, όπως και το αντίστροφο. Αυτό θα αποδεικνυόταν μοιραίο όπως θα δούμε στη συνέχεια. Η δημοτικότητα του ακραιφνώς κομμουνιστικού αλλά “ιδιωτικού”, όπως εύστοχα τον χαρακτήρισε ο Marx, “ικαριανισμού” ενισχυόταν ακατάπαυστα και στα τέλη του 1846 στη συντριπτική πλειοψηφία των νομών της Γαλλίας υπήρχαν οργανώσεις πιστών του Cabet αθροίζοντας 100.000 περίπου “στρατιώτες της ανθρωπότητας”, άνδρες και γυναίκες. Αν συγκρίνει κανείς τον αριθμό αυτό με τους 1.000-1500 της εξέγερσης του '39 και συνυπολογίσει την κυκλοφορία της μηνιαίας Le Populaire (3.500 φύλλα), αντιλαμβάνεται το μέγεθος της επιρροής του. Ας προστεθεί ότι όχι μόνο οι κομμουνιστές αλλά και πλήθος εργατών, φτωχών και εξαθλιωμένων προσλάμβαναν τη γενική ατμόσφαιρα της προ-βοναπαρτικής Γαλλίας ως απόλυτα μίζερη και άνευ προοπτικής. Οπότε, η εύληπτη απλότητα του ικαριανικού δόγματος: “κατάργηση της ατομικής ιδιοκτησίας και αδελφότητα”, η τόσο ρομαντικά και ιδεαλιστικά ζωγραφισμένη “Ικαρία”, όπως την περιέγραφε λογοτεχνικά ο Cabet στο “Ταξίδι” και η απάλειψη της συγκρουσιακής μετάβασης στον κομμουνισμό ήταν βάλσαμο ψυχής και τέρψη διανοίας. Αυτή η κορύφωση δημοφιλίας το 1846 συμβαδίζει με τη συγκατάθεση του στην έντονα μεσσιανική εικόνα του. Ο 58χρονος Étienne μπορούσε πλέον, όπως έκανε στο “Le Vrai Christianisme”, να καλεί τους “Ικαριανούς” σ' έναν επίγειο παράδεισο, τον οποίο είχε βρει, 3.000 χιλιόμετρα μακριά απ' τη Γαλλία, στην κοιλάδα του ποταμού Trinity, στο Texas. Ο Cabet ήταν κομμουνιστής, οραματιστής. Δεν ήταν όμως δημοκράτης. Δεν χρειαζόταν άλλωστε. Η κοινότητα των ανθρώπων γύρω του είχαν βρει το Λυτρωτή. Η “ονειροφόρος προσδοκία” για όλους σαφέστατη. Ελάχιστοι εξάλλου μπορούσαν να φέρουν αντίρρηση στον Ποιμένα ενώ ακόμα πιο μετρημένες ήταν κάποιες φωνές που τον αμφισβητούσαν. Εξάλλου ήταν και αγύριστο κεφάλι. Συνεπαρμένος λοιπόν από την προοπτική πραγματοποίησης της ιδέας της Ικαρίας ήρθε σε επαφή με έναν Άγγλο συνεργάτη του Robert Owen, τον T.W. Thornton. Κατά σύμπτωση κάποιος W.S. Peters, κτηματομεσίτης από το Texas, είχε υποδείξει στον Owen την Κοιλάδα Τρίνιτι, στο ίδιο γεωγραφικό πλάτος με την Ιερουσαλήμ, με άφθονα νερά, ως τον ιδεώδη τόπο για ίδρυση αποικίας. Ο Owen όμως είχε πάψει πλέον να ενδιαφέρεται, οπότε η γη ήταν διαθέσιμη. Μεταξύ του κτηματομεσίτη και του Owen υπήρχε μια αθέατη απ' τον Cabet συναλλαγή η οποία μπέρδευε τα πράγματα με μια συνέπεια που δεν είναι της ώρας. Στα μέσα Σεπτεμβρίου του 1847 έκλεισε στο Λονδίνο η συμφωνία μεταξύ Peters και Cabet ενώ μετά 3 μήνες “πέσανε” και οι υπογραφές. Οι Ικαριάνοι θα είχαν στη διάθεση τους 3.000 εκτάρια ελεύθερης γης με τον όρο μέχρι την 1η Ιουλίου 1948 να έχουν οικοδομήσει κατοικίες. Τούτου γενομένου κάθε οικογένεια θα έπαιρνε εγγυήσεις παραχώρησης 320 εκταρίων. Κάθε κομμάτι όμως ανήκε κατά το ήμισυ στην Πολιτεία του Texas και κατά το άλλο μισό στην εταιρεία του Peters, η οποία διατηρούσε το δικαίωμα πώλησης του σε ύστερο χρόνο. Με επίγνωση αυτών των δεδομένων ο Cabet επέστρεψε στο Παρίσι και στις 14 Νοεμβρίου το κύριο άρθρο στην Le Populaire είχε τίτλο “Εμπρός για το Τέξας!” Ανέθεσε στον Sully, Iκαριάνο συνεργάτη του στην Αγγλία να φύγει για το Texas και να φροντίσει για όλες τις προετοιμασίες ενώ ο ίδιος από το Παρίσι ανέλαβε την επιλογή των πρωτοπόρων της μεγάλης αναχώρησης. Έτσι οι 69 θαλασσοπόροι Ικαριάνοι έστειλαν τον λιτό αποχαιρετισμό “partons pour Icarie” από το λιμάνι της Χάβρης στις 3 Φεβρουαρίου του 1848 έχοντας μπροστά τους μια επίφοβη κτηματομεσιτική συμφωνία και την ελπίδα πως η αμερικανική γη είναι η προορισμένη Ικαρία τους. Ποιος θέλει και ποιος χρειάζεται το τέλος της ιστορίας; Αφήνοντας τα πράγματα στο σημείο αυτό η γεύση είναι ελαφριά, γλυκιά, πικάντικη. Όσοι δεν έχουν χορτάσει ας ανατρέξουν στις ιστορικές πηγές. Προειδοποιώ όμως πως όσοι το παρακάνουν θα νοιώσουν βαρυστομαχιά!

15

Το θέμα που ανέκυψε με την πρόσφατη απόφαση της Ένωσης Δικαστών και Εισαγγελέων (ΕΔΕ) είναι πολύ σοβαρό. Ναι, τα οποιαδήποτε υγειονομικά μέτρα δε νοείται να αποκλίνουν από τα πλαίσια της συνταγματικότητας. Ενδόμυχα ανησυχώ μήπως φτάσει η υγειονομική περιφρούρηση σε υπερβολές, δίνοντας το ελεύθερο σε διοικητικά όργανα να εκδίδουν κανονιστικές πράξεις οριακές απο συνταγματική άποψη. Έτσι, όταν διαβάζω στην απόφαση της ΕΔΕ τη φράση ότι "η Πολιτεία οφείλει να προστατεύσει τη δημόσια υγεία μέσα στις συνθήκες της πανδημίας, χωρίς να υπερβαίνει τα όρια του Κράτους Δικαίου" χαίρομαι. Όμως μου προκαλεί και προβληματισμό το μήνυμα που αυτή την ώρα εκπέμπεται από δικαστές και εισαγγελείς. Διότι, πρώτον, πώς θα το εκλάβουν και χρησιμοποιήσουν οι μη θεσμικές συμπεριφορές των ημερών; Δεύτερον, αφήνει έκθετο όχι μόνο τον αρχηγό της Ελληνικής Αστυνομίας αλλά και τον εποπτεύοντα υπουργό του. Ες αύριο λοιπόν τα παρεπόμενα αυτής της δυναμικής παρέμβασης των δικαστικών μας λειτουργών.

18α

Λυπάμαι που ίσως στενοχωρήσω αλλά έτσι το βλέπω. Όλα τα κόμματα ελέγχονται από παρεούλες. Αυτές οι θεσιλάγνες συντροφιές ακολούθων σε ονομαστική ισοτιμία με μαρκησίους της μαζικής επικοινωνίας και της κάλπης ρέπουν προς τη δίωξη της ανένταχτης σκέψης και της πρωτοβουλίας του απλού κομματικού μέλους, του ταπεινού υποστηρικτή ή του Άγνωστου Ψηφοφόρου και κρατούν όλον αυτό τον κόσμο επιμελώς έξω από τις κλειστές κομματικές στοές των αποφάσεων. Ευτυχώς, ένα ικανό μέρος αυτού του δυναμικού διοχετεύεται σε ατομικές επιλογές αλλά εκτός πολιτικής, κάτι που χαροποιεί τις παρέες. Οι παρέες εξουσίας επαίρονται επιπλέον ότι συμπληρώνουν ή στελεχώνουν το κράτος μόλις πλειοψηφίσουν. Ωστόσο τα παιδιά αλλά και η γερουσία του κομματικού σωλήνα, παρά τα ενδεχόμενα τυπικά προσόντα μερικών, υπολείπονται ως προς την εξειδίκευση και την εμπειρία των περισσότερων ενεργών υπαλλήλων του κρατικού μηχανισμού. Όταν ένα σημαίνον μέλος της παρεούλας συνεργαστεί με μια υπηρεσία νιώθει τη διαφορά αλλά παρηγορείται με τη σκέψη ότι βρίσκεται εκεί ως κομισάριος του Αρχηγού της παρέας, με αποστολή αντιρρόπησης του μανδαρινισμού των γραφειοκρατών, κάποιοι από τους οποίους βέβαια είναι κι αυτοί κρυφά αντεπιστέλλοντα μέλη της Παρέας. Πίσω από τις κλειστές πόρτες τους οι παρέες προφασίζονται ότι παράγουν στοχοθεσία και προγραμματισμό κυβερνητικού έργου! Τρίχες! Μόνο από το ιδιωτικό outsourcing, που πληρώνουν αδρά, παίρνουν κάτι πιο συγκεκριμένο. Συχνά γίνονται αποδέκτες έτοιμων λύσεων από δεξαμενές σκέψης συνδεδεμένες με ισχυρά συμφέροντα, ενίοτε ενημερώνονται αυτοματικά και στο πόδι για την προς ψήφιση ευρωπαϊκή νομοθετικη ύλη και, στην καλύτερη, να ψευτοδιαβάσουν τα όρντινα των δανειστών. Έτσι έχει, grosso modo, η κατάσταση σε όλα τα μεγάλα κόμματα που έχουν κυβερνήσει. Θέση και ρόλο για την κομματική "βάση" γενικώς δεν έχουν οι εν λόγω παρέες, άπαξ και κατσικωθούν στην κομματική ηγεσία. Χρειάζεται ριζικός εκδημοκρατισμός των κομματικών μηχανισμών, να μπει καθαρός αέρας με ανθρώπους που έχουν σκέψη και προτάσεις. Ιδίως τώρα που ζούμε στην εποχή της ψηφιακής έκφρασης και δικτύωσης. Κι αυτό είναι χρέος μόνο των ενεργών πολιτών να το απαιτήσουν.

18β

Είναι πασίγνωστη κοινοτοπία ότι στην πολιτική τοπογραφία το "δεξιά" και το "αριστερα" δεν υπήρχε πριν τη Γαλλική Επανάσταση και ότι καθιερώθηκε τότε, συμπτωματικά. Σήμερα όλοι νομίζουμε πως ξέρουμε περίπου τι εννοούν αυτοί οι όροι - αν και τις τελευταίες δεκαετίες το πράγμα έχει μπερδέψει πολύ, παρά πολύ. Εκείνο που δεν ξέρω πόσο είναι γνωστό είναι ότι στην πολιτική τοπογραφία μακροβιότερα και συχνότερα επιρρήματα υπήρξαν εκείνα του "επάνω" και "κάτω" καθώς και του "κοντά-μακριά". Ανέκαθεν επενέβαιναν στους πολιτικούς ανταγωνισμούς "άνωθεν" δυνάμεις. Από αυτοκράτορικες μέχρι θεϊκές! Η πολιτική εξουσία θεμελιωνόταν πάνω στην αδιαμφισβήτητα υπέρτερη αξία του "ανώτερου" πάνω στον "κατώτερο". Αυτό διατηρήθηκε μέχρι τη Γαλλική Επανάσταση. Η συμβολική αναπαράσταση του "ανώτερου" αποδιδόταν στο χώρο με το υπερέχον επίπεδο επί του οποίου τοποθετείτο ο θρόνος. Όσο για τις αποστάσεις από τον ηγεμόνα, αυτές ήταν μέχρις υστερίας προκαθορισμένες. Λίγο πριν τη Γαλλική Επανάσταση ο κλήρος καθόταν στα δεξιά του βασιλιά ενώ οι ευγενείς στα αριστερά. Η τρίτη τάξη καθόταν μοιρασμένα και αριστερά και δεξιά αλλά πιο πέρα, σε μεγαλύτερη απόσταση από τον Ήλιο του Βασιλείου. Τα γεγονότα της Επανάστασης μάζεψαν κλήρο και ευγενείς στα δεξιά και τρίτη τάξη στα αριστερά, με κατάργηση της απόστασης από το θρόνο και γενικώς μεταξύ αστέρων, πλανητών και δορυφόρων, για το διάστημα μέχρι την κατάργηση της βασιλείας. Έχουμε, επομένως, εκείνη την ιστορική στιγμή μια αρκετά ισορροπημένη επιρρηματική συνύπαρξη του "κάτω-πάνω", του "κοντά -μακριά" και του "δεξιά-αριστερά", με την έννοια των τοπογραφικών πολιτικών προσδιορισμών. Αργότερα, από τα μέσα του 19ου αιώνα μέχρι περιπου τη δεκαετία του 1970, έγινε το σώσε με το "δεξιά-αριστερά" --και το εννοώ με όλη τη σοβαρότητα και την τραγικότητα που συνέβη-- ενώ επισκιάστηκαν ή και απεκρύβησαν οι άλλοι δύο τοπογραφικοί προσδιορισμοί. Διότι ο δημοκρατικός εξισωτισμός δυσαρεστείτο με αμφότερους γνωρίζοντας όμως ότι, επί της ουσίας, εκείνοι παρέμεναν ακλόνητοι στη θέση τους υπονομεύοντας και αποδομώντας πολύ συχνά τον προσδιορισμό "δεξιά-αριστερά". Τώρα, στον 21ο αιώνα, θα πρέπει να προσεχθούν πολύ περισσότερο τα δύο παραμελημένα μας πολιτικά επιρρήματα...

19α

Όταν πριν μερικά χρόνια είχα προσφερθεί να δώσω λίγη βοήθεια σε ένα φίλο με φορολογικές εκκρεμότητες που είχε η προσωπική εταιρεία του στο Λονδίνο εντυπωσιάστηκα από το πολύ υψηλό επίπεδο της ψηφιακού περιβάλλοντος στο οποίο βρέθηκα αλλά συνειδητοποίησα και τα παράδοξα της ηλεκτρονικής διακυβέρνησης - και εξηγούμαι. Ουσιαστικά για όλα όσα ζητούσε από την Εφορία του Ενωμένου Βασιλείου, το Her Majesty's Revenue & Customs (HMRC), υπήρχαν απαντήσεις σε ψηφιακά κείμενα και σαφείς πλοηγήσεις. Εκείνος όμως ζητούσε κάτι εξαιρετικό για την περίπτωσή του. Να πω ότι αυτό που σημαίνει για τον Έλληνα φορολογούμενο η λεξη "Εφορία", δεν είχε, τότε, σχέση με αυτό που συναπαντήθηκα. Βρήκα ουσιαστικά ένα καλά στελεχωμένο call center και μια καλά σχεδιασμένη βάση FAQ (συχνών ερωτήσεων) και επεξηγηματικών αρχείων. Οι προσπαθειές μου να φτάσω σε γραμμή με σύμβουλο ήταν μεγάλες. Όταν, με τα πολλά, το κατόρθωσα με δυσκολία η κοπέλα μιλούσε βαριά ουαλικά και με τίποτα δεν κουνιόταν προς τα αγγλικά που μιλάει όλος ο κόσμος. Αυτό ήταν το αστείο μέρος. Το αποτέλεσμα όμως αυτής της επικοινωνίας επιβεβαίωσε το παράδοξο του τεχνοκράτους. Όσο περισσότερο εξελίσσεται η ψηφιακή διακυβέρνηση, από τη μια απλοποιούνται, ευτυχώς, χίλια δυο μικρογραφειοκρατικά σκαλώματα, από την άλλη όμως η απολύτως εξατομικευμένη περίπτωση απαιτεί αυτοπρόσωπη ή εξουσιοδοτημένη φυσική παρουσία, κάτι δύσκολο και δαπανηρό. Και δε θα σχολιάζω την εν Ελλάδι αιωνίως εξαγγελόμενη "απλοποίηση" των διαδικασιών διότι αφενός μεν πρόκειται για χίμαιρα, αφετέρου δε, ρέπει επιμόνως προς την καταπλάκωση περιπτώσεων και ιδιαιτεροτήτων που συνήθως βασανίζουν φουκαράδες.

19β

Η φαντασίωση της παντοδυναμίας είναι, κατά τη γνώμη μου, σύμπτωμα πολιτικής ψυχοπαθολογίας. Το παράδοξο είναι ότι η άσκηση κυβερνητικής εξουσίας ελαττώνει αυτή τη φαντασίωση ενώ η αποχή από το κυβερνάν τη θρέφει και τη γιγαντώνει. Χαρακτηριστικό της φαντασίωσης της παντοδυναμίας είναι, πρώτον, ότι δεν υπάρχουν για τη βούληση ανυπέρβλητα όρια, ακόμα κι αν αυτά επιβάλλονται από τη λογική ή τους νόμους της φυσικής. Και δεύτερον, ότι η ρίζα της ακατάσχετης δύναμης βρισκεται στη βούληση. Ο βολονταρισμός ταλαιπώρησε τις πολιτικές ιδεολογίες της νεωτερικής εποχής, ιδίως την κομμουνιστική αριστερά αλλά έχει αρχαιότατες ρίζες, τις οποίες η ελληνική και ρωμαϊκή σκέψη ήξερε και κλάδευε. Δεν έχω υπόψη μου κάποιον πριν τον Κικέρωνα που να έχει αποδώσει περισσότερο περιεκτικά τη διαφορά μεταξύ οττείας, δεισιδαιμονίας και ευλάβειας. Ο φόβος για την - άγνωστη- θεϊκή βούληση χαρακτηρίζει την πρώτη. Ο θαυμασμός για την κοσμική τάξη και ομορφιά της - γνώσιμης- Δημιουργιας τη δεύτερη. Μπορεί αυτό τώρα να ακούγεται ξεκάρφωτο, δεν είναι όμως. Ο πολιτικός βολονταρισμός είναι τέκνο της μονοθεϊστικής βουλισιαρχίας. Ο Γαληνός, ο οποίος υπήρξε και φιλόσοφος, διαπίστωνε πόση σημασία έχει η διαφορά ελληνικής και εβραϊκής αντίληψης για τη θεϊκή παντοδυναμία. Άλλο, πίστευε, να φαντάζεται κανείς τη Δημιουργία ως αποτέλεσμα μιας άγνωστης, αυθαίρετης, παντοδύναμης βούλησης έξω από τη Φύση και άλλο να φαντάζεται τον Δημιουργό μαζί με τη Φύση. Επιτέλους να του είναι αδιανόητο, όπως έλεγε ο Πλίνιος ο Πρεσβύτερος, να διατάξει το 2 επί 10 να μην κάνει 20. Σήμερα, μου φαίνεται, υπάρχουν βουλητικές ροπές που όχι μόνο δεν δέχονται αυτό το είκοσι αλλά και που επιμένουν ότι μπορούν να το κάνουν και τριάντα, πενήντα ...

21

Αν ξεκινήσω με τη διαπίστωση ότι ο δημόσιος τομέας είναι περίπου ισοβίως καταδικασμένος να τρώει τη σκόνη της αγοράς μη με κατηγόρησετε ως νεοφιλελεύθερο, διότι ούτε είμαι ούτε θα γίνω επειδή απλώς αναγνωρίζω μια αλήθεια. Εξηγούμαι. Ο νέος τρόπος επιλογής προϊσταμένων Γενικών Διευθύνσεων και Διευθύνσεων στο δημόσιο, όπως τον έχει αρχικά προσδιορίσει ο ν.3528/07, και εν συνεχεία τροποποιήσει ο ν.4369/16 και ο ν.4735/20, έχει θεσπίσει τα Συμβούλια Επιλογής και μια μεθοδολογία βαθμολογίας για τις θεσεις. Το σύστημα και υπέρ της αξιοκρατίας σπένδεται και έχει "άρωμα αγοράς" και μοριοδοτεί την εργασιακή εμπειρία στον ιδιωτικό τομέα. Όλα καλά ως εδώ και μακάρι να γίνουν καλύτερα. Τι διαπιστώνω όμως βλέποντας στους πίνακες κατάταξης και στις βαθμολογίες, όπως δημοσιεύονται στις ιστοσελίδες των υπουργείων; Αφενός κάτι ευχάριστο. Υπάλληλοι που συνδυάζουν συναφή ακαδημαϊκά προσόντα και ικανή προϋπηρεσία στον δημόσιο και ιδιωτικό τομέα έρχονται πρώτοι στην κατάταξη. Αφετέρου κάτι δυσάρεστο. Υπάλληλοι νεώτερης ηλικίας αλλά πολύ ικανοί και με συναφείς σπουδές, περιπτώσεις που βγάζουν στην ουσία όλη τη δουλειά και στον ιδιωτικό τομέα θα τους είχαν δώσει ευκαιρίες, στο δημόσιο βρίσκονται στα έγκατα της κατάταξης, αναγκασμένοι να περιμένουν υπομονετικά την επετηρίδα. Πρέπει να το συνειδητοποιήσουν όλοι, ιδίως όμως οι αφελείς. Η αξιοκρατία δεν πιστοποιείται μόνο από την καδραρισμένη χαρτούρα. Πώς παίζεις μπάλα στο γήπεδο μετράει. Αυτό οι εταιρείες του ιδιωτικού τομέα το ξέρουν καλά. Τσιμπάνε τα κελεπούρια και τους δίνουν χώρο, άσχετα από τη συνάφεια του πτυχίου και τα ένσημα στο μηχανογραφικό. Η πολιτική "κοπτάτσια", που λέγαμε κάποτε, το ήξερε καλά αυτό. Φυσικά, οι αυθαιρεσίες, ο φαβοριτισμός και τα φραξιονιστικά κριτήρια την ξεφτέλισαν την υπόθεση. Έτσι, ο ορθός πυρήνας του δικαιώματος του Ηγεμόνα να επιλέγει αυτούς που θέλει και χρειάζεται κατέρρευσε από την κατάχρηση που έκανε η - κομμουνιστική κυρίως - γραφειοκρατία. Τώρα, ερχεται το "πνεύμα του καπιταλισμού" να μαζέψει από τον σκουπιδοτενεκέ της ιστορίας αυτό το ευφυές και αρχαίο ηγεμονικό δικαίωμα και να το χρησιμοποιήσει δεξιοτεχνικά, τι άλλο, για την ωφέλειά του.

23

Ας ελπίσουμε ότι ο Μπάιντεν δε θα στραβώσει τη συμμαχία μας με τα Εμιράτα. Ο Πομπέο έκλεισε με αυτά μια γολιαθική συμφωνία όπλων 23 δις επιβάλλοντας ταυτόχρονα ομαλοποίηση των σχέσεων με το Ισραήλ. Τα Εμιράτα έχουν λασκάρει τον ισλαμικό νόμο σε δύο ζητήματα. Στην προγαμιαία συγκατοίκηση και στην ποινικοποίηση του γδικιωμού για προσβολή της γυναικείας τιμής. Ενδιαφέρουσες όμως πληροφορίες έρχονται και από την καλλιτεχνική ζωή της χώρας. Ο Εμιρατινός σκηνοθέτης Αμπντουλά Αλ Καάμπι, πέρα από την ταινία του "Μόνο οι άντρες πάνε στον τάφο" έχει ένα παλιότερο ενδιαφέρον φιλμάκι μικρού μήκους με τίτλο "Ο φιλόσοφος" με τον Ζαν Ρενό στον πρωταγωνιστικό ρόλο. Ένας διάσημος διεθνής ποδοσφαιριστής, μουσικός αλλά και γνώστης πολεμικών τεχνών βρίσκεται σε υπαρξιακή κρίση και παίρνει την τελευταία απόφαση της ζωής του. Παραιτείται ριζικά από την ελεύθερη του βούληση, πετάει τα υπάρχοντά του στο δρόμο και ψάχνει κάποιον να τον περιμαζέψει σαν άβουλο αδέσποτο. Πιστεύει ότι έτσι θα γίνει αυτό που πάντα ποθούσε, ένας "φιλόσοφος". Ένας περαστικός νεαρός δέχεται τη συμφωνία, τον παίρνει στο σπίτι του και μεταξύ των δύο ανδρών αναπτύσσεται η περίφημη χεγκελιανη "διαλεκτική κυρίου και δούλου". Η άρνηση της ελεύθερης βούλησης περνά από τη δοκιμασία της εξουσιαστικότητας για να καταλήξει, μέσω της φιλίας, στην αναγνώριση της αξίας της ανθρώπινης επαφής. Σε 15 λεπτά ο Καάμπι πύκνωσε ένα σωρό ενδιαφέροντα ζητήματα.

24α

Ως γνωστόν όλα τα φάρμακα περνούν, πριν κυκλοφορήσουν, από το στάδιο της κλινικής μελέτης και δοκιμασίας. Από μια πρόχειρη ανασκόπηση, οι αναφορές των ξένων δημοσιευμάτων για τις παρενέργειες των εμβολίων του covid 19, όπως προκύπτουν από τις μέχρι στιγμής κλινικές μελέτες, επικεντρώνονται, θεωρώ, στα εξής: Πρώτον, στην ανάγκη ειλικρινούς επικοινωνίας με τους εμβολιαζόμενους. Ο εμβολιασμός, όπως λέγεται, θα προϋποθέτει δύο δόσεις, από τις οποίες η πρώτη, αν και εχει ελαφρύτερες παρενέργειες σε σχέση με τη δεύτερη, ήδη έχει προκαλέσει δυσάρεστα συμπτωματα. Αυτό που συνιστούν οι ειδικοί είναι καθαρή και ειλικρινή πληροφόρηση του εμβολιαζόμενου. Όχι μισόλογα και κρυφτούλι. Δευτερον, θαρρετή εμπιστοσύνη στις προσπάθειες εκείνων που μπορούν να δώσουν λύσεις. Στις ΗΠΑ έχουν ήδη εμβολιαστεί εθελοντικά περίπου μισό εκατομμύριο άνθρωποι. Οι επιστήμονες και οι φαρμακευτικές (η Pfizer με το σταρτ-απ BioNTech και η Moderna) που θα παράξουν μαζικά το εμβόλιο ζητούν άλλο ένα εκατομμύριο εθελοντές για την ολοκλήρωση των κλινικών μελετών τους. Όσο αλήθεια είναι ότι για το σκοπό αυτό έχουν συσταθεί γραφεία ευρέσεως αμοιβόμενων εθελοντών με περίπου 2.000 δολάρια ανά σύμβαση (βρήκα ότι τόσα προσφέρει η Pfizer για τις απαιτούμενες συνεδρίες) άλλο τόσο αλήθεια είναι ότι πολλοί, χωρίς κανένα οικονομικό κίνητρο - και επαγγελματίες της υγείας μέσα σ αυτούς - προσφέρθηκαν να δοκιμάσουν εθελοντικά το εμβόλιο. Προς όλους τους εθελοντές καθώς και προς τους γλυκούληδες χιμπατζήδες, που πρωτοχρησιμοποιήθηκαν ως πειραματόζωα, πρέπει όλοι να νοιώθουμε τεράστια ευγνωμοσύνη. Τρίτο, να είμαστε υπομονετικοί και αισιόδοξοι. Πολλά φάρμακα δεν πήγαν καλά στο δοκιμαστικό τους στάδιο. Είναι γνωστό όμως σε όσους ασχολούνται με την ιατρική τεχνολογία και πληροφορική ότι τα τελευταία χρόνια η Τεχνητή Νοημοσύνη έχει χρησιμοποιηθεί πάρα πολύ αποτελεσματικά στο λεγόμενο repurposing, τη διαδικασία της "επανασκοποθέτησης" του φαρμάκου. Κάπως έτσι έγινε αρχικά με τη χρήση, έστω κι αν είχε άδοξο τέλος για τον Covid-19, της γνωστής πλέον ρεμδεσιβίρης. Ήδη, διαβάζω, ο "ΕΟΦ" του Ενωμένου Βασιλειου έχει εγκρίνει κονδύλι 1,5 εκ. λιρών προς την εταιρεία πληροφορικής Genpact για αξιοποιήσει καθε δυνατότητα της Τεχνητής Νοημοσύνης για τη μέγιστη δυνατή μείωση των ανεπιθύμητων παρενεργειών του εμβολίου. Χρειάζεται υπομονή και εμπιστοσύνη σ' αυτόν τον αγώνα δρόμου. Ιδίως ας προσέξουμε το ξεσάλωμα που θα συμβεί μετά από δύο εβδομάδες. Ας δείξουμε αυτοσυγκράτηση και υπευθυνότητα.

24β

Ο ευρωβουλευτής Νίκος Ανδρουλάκης, πολύ ορθά από ηθικής και πολιτικής απόψεως, κατσάδιασε έντονα την προεδρεύουσα του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου επειδή έδωσε τον λόγο στον χρυσαυγίτη κατάδικο Λαγό. Βλέπεις, τυπικά, υποτίθεται, έχει ασυλία... Αυτό το περί ασυλίας το βλέπω να γράφεται ασχολίαστα και στον τύπο και τα παίρνει κάτω-κάτω ο εγκέφαλος μου, μέχρι το τουρκικό του εφίππιο. (Μιας και το 'φερε η κουβέντα, ας σκεφτεί ο ΙΣΑ ένα καλύτερο ονοματάκι για την sella turcica). Εγώ δεν εννοώ να πιστέψω ότι δεν θα αρθεί η ασυλία του Λαγού. Διότι αίρεται, αίρεται, αίρεται, κατά την ευρωπαϊκή νομοθεσία, όταν ένας βουλευτής διαπράττει ποινικό αδίκημα. Η ασυλία έχει νόημα για την προστασία της ελευθερίας του λόγου, όχι του Λαγού... Δεν την εχουμε για να προστατεύονται κατάδικοι, μέλη εγκληματικών οργανώσεων. Καλή η κατσάδα, Νίκο, αλλά δεν αρκεί. Κάτι πιο δραστικό πρέπει να γίνει.

26α

Τι, δεν είμαστε εμείς ικανοί να στήσουμε μια μπουλερία, μέχρι εννιά άτομα, οικογενειακά ή με τη φούσκα μας; Δεν έχουμε εμείς το δικό μας παρεκκλήσι, για το δικό μας flamenco, με τις δικές μας ώριμες, ανεξαίρετα πανέμορφες και μοναδικές μουχέρες φλαμενκίστας; Το είδος απαιτεί, επιβάλλει τη βαριά, την τρίτη ηλικία. Δεν είναι τραγούδι απλώς με όποια φωνή έχει κανείς. Δεν είναι χορός απλώς, με όποιο σώμα έχει κανείς. Είναι συνομιλία, διάλογος, όπως της κυρίας Ισαβέλλας με την κυρία Αουρόρα και τη νεαρή τότε Εστρέλλα. Μ' αυτά που διαθέτει ο άνθρωπος. Μυαλό, καρδιά, λαρύγγι, μέση, γόνατα, φτέρνες, καρπούς, παλάμες, κιθάρα, ντουέντε. Μία άλλη φορά σκέψεις για το Al Gurugu στα χρόνια της πανδημίας...

26β

Ποιος θα είναι ο τρίτος βασιλιάς της μπάλας στην Αργεντινή; Ο εκλιπών Ντιεγκίτο μας, o el pibe de oro, το "χρυσό παιδί", είχε φροντίσει στα μέσα της δεκαετίας του '00 να στέψει τον Λ. Μέσσι ως αδιαμφισβήτητο διάδοχό του. Ο "θεός" προέβλεπε ότι θα δώσει το δαχτυλίδι στον "μεσσία". Δυο βασιλιάδες με δυστυχισμένη παιδική ηλικία. Για τον Μαραντόνα καλύτερη λέξη δεν ταιριάζει από την εγκατάλειψη. Για τον Μέσσι η μοναξιά. Παιδί από το περιθώριο ο πρώτος βασιλιάς, παιδί μεροκαματιάρη ο δεύτερος. Υπάρχει όμως και το ανέκδοτο ότι, άκου να δεις, στην Αργεντινή υπήρχαν και υπάρχουν τάξεις! Τις βρίσκεις τουλάχιστον σε καλά κείμενα, σοβαρές δημοσιεύσεις και τίμιες αφηγήσεις. Και λειτουργούν με σύμβολα, λέει, αυτές οι τάξεις. Οι λευκοί ευρωπαϊκής ή βορειοαμερικανικής καταγωγής είναι "ανώτεροι", ταιριάζουν στο ύφος του Παρισιού της Λατινικής Αμερικής, το Μπουένος Άιρες. Οι μιγάδες και οι ιθαγενείς είναι "κατώτεροι". Οι καθολικοί είναι "μπασκλασαρία" και "χύμα στο κύμα" ενώ οι προτεστάντες είναι "άξιοι", "εργατικοί", "νοικοκυρεμένοι". Προσπάθησαν πολλοί να στριμώξουν τους βασιλιάδες της polena στους προκρούστειους πάγκους της "κοινωνικοιικονομικής ανάλυσης". Ο Ντιέγκο ειδικά υπήρξε θύμα υπέρμετρης μυθοποίησης αλλά και ρατσισμού. "Υψηλοί" δημοσιογράφοι τον αποκαλούσαν στα χρόνια της πτώσης του "καμπεσίτα νέγκρα", μαυροκέφαλο, μαυράκι σα να λέμε. Κι εκείνος απαντούσε "ναι, είμαι μαύρος και μεγάλωσα στη λάσπη". Δύει σε μερικά χρόνια και ο βασιλιάς Μέσσι και στην άγρια αρένα του θεάματος κάποιος διάδοχος, κάπου τώρα ανατέλλει. Ισως ο Martínez, ο Lo Celso, ο Dybala, άλλος ή μήπως κανείς; Ζει η κερκίδα δίχως βασιλιάδες;

28

Το ότι μπορούμε ελεύθερα να φανταζόμαστε πόσο ελεύθεροι είμαστε από τη φυσική αναγκαιότητα δε σημαίνει ότι κατορθώνουμε και να απαλλαγούμε από τα δεσμά της αναγκαιότητας αυτής. Αλλά και η παραδοχή της αρχής της φυσικής αναγκαιότητας δε μας καθιστά λιγότερο ελεύθερους, αν τηρείται ένας και μόνο όρος: Να μαθαίνουμε. Όταν μαθαίνω, κατανοώ ότι είμαι κι εγώ σάρκα της ολικής φυσικής αναγκαιότητας. Δεν είμαι ένας ξένος στον κόσμο, είμαι μέρος του. Η γνώση, ιδίως η ενορατική γνώση, είναι η χαρά της ζωής, η χαρούμενη γνώση, για να το πούμε αλά-Νίτσε. Χαρά είναι η αέναη, κοπιαστική μετάβαση προς την τελειοποίηση, έλεγε ο Σπινόζα. Ωστόσο κι αυτή η διαπίστωση έχει τα όριά της. Μόνη η γνώση δεν αρκεί για να εφαρμοστεί πλήρως ο Πρακτικός Λόγος και με βάση το σημείο αυτό τίθεται το όριο της recta ratio και αποκαλύπτεται η ανάγκη να αναζητηθεί η λαλιά του Ασυνείδητου. Και το υπογραμμίζει αυτό ο στίχος από τη Μήδεια του Ευριπίδη: "Βλέπω τα καλύτερα και τα επικροτώ, μα ακολουθώ τα χειρότερα"...

29

Η φτερωτή δεσποινίς που αχνοφαίνεται ανήκει στην τάξη πελαργόμορφα και στην οικογένεια ερωδιίδες. Μπορούμε άνετα λοιπόν να την προσφωνούμε "Ερωδιό της Ανατολικής Αττικής"! Αν και μου αρέσει πολύ και η κοινή ονομασια: "λευκοτσικνιάς". Και μου αρέσει γιατί γίνεται πιο εύκολα θηλυκού γένους. Τι, ερωδιιίνα; Πάει; Λευκοτσικνιού όμως, έχει γούστο! (Δέχομαι φυσικά και βελτιώσεις). Της πάει πάντως και το κυριλέ της, το λατινικό,"Εγκρέτα Γκαρζέτα", αλλά εδώ δεν θα έχει λίγο πρόβλημα ο αρσενικός; Μπελάς κι αυτός, στην ονοματολογία της ταξινομικής... Την εντόπισα, λοιπόν, στο έλος της Βραυρώνας. Καμία διακοσαριά μέτρα πιο κει ήταν και ο δικός της. Ακατάδεχτος, νάρκισσος, φερμάριζε ένα ψάρι. Τρελαίνονται σε κάθε περίπτωση και για καβουράκια, σκουλήκια, κολεόπτερα, σαλιγκάρια κλπ. Αν κολυμπάς στην Ανατολική Ακτή από το Σχοινιά μέχρι το Λαύριο και είσαι τυχερός, μπορεί να σου πεταχτούν, αίφνις, δίπλα σου, καθώς βγαίνουν απ' το μακροβούτι τους. Και έχουν κορμάρα τα όμορφα αυτά πλάσματα, όσο να 'ναι, ξαφνιάζεσαι...