ΑΝΑΡΤΗΣΕΙΣ ΣΤΟ FACEBOOK - ΑΥΓΟΥΣΤΟΣ 2021

 

ΙΟΥΛΙΟΣ

3

Ποικιλομήχανε Έρωτα, έχεις πάψει να ζητάς βωμούς, όπως τότε, που πρώτον κάλεσες τον Χάρμο, των πεισιστρατιδών τον εραστή, να πράξει, μην ξεχαστούν οι ολβιώτατοι πως κάποτε και Φάνη σε θεωρούσαν.

4

Πώς του ήρθε του J. G. Hamann και θυμήθηκε τον χιλίαρχο Κλαύδιο Λυσία, διοικητή της Ιερουσαλήμ; Αυτόν, τον οποίο, στις Πράξεις, θα απαγορεύσει τη μαστίγωση του Παύλου μόλις ακούσει πως είναι Ρωμαίος πολίτης; Πιθανότατα Έλληνας στην καταγωγή, λέει στον Παύλο, "εγώ πολλού κεφαλαίου την πολιτεία ταύτην εκτησάμην", "εγώ γεννήθηκα Ρωμαίος", του λέει ο Παύλος, γνωστά αυτά. Ο πολυΐστωρ όμως Hamann ήταν εκκεντρικός. Έτσι, στην Πρώτη Επιστολή του στα "Κείμενα για τη Φιλοσοφία και τη Γλώσσα", θέλει οπωσδήποτε να τονίσει ότι τα ελληνικά των Ευαγγελίων είναι "ελληνιστικά", κατώτερα των Αττικών. Σάμπως για Έλληνες γράφτηκαν; Θυμίζει να λέει ο Παύλος στους Κορίνθιους. Έτσι, άθελά του ο χιλίαρχος, ισχυρίζεται ο Hamann, είπε μιαν αλήθεια. Ότι εξαγόρασε την ιδιότητα του Ρωμαίου πολίτη "συντρίβοντας πολλά κεφάλια" και όχι πληρώνοντας ένα ποσό (κεφάλαιο). Αυτά όμως, ο ταλαίπωρος και κακότυχος Γιόχαν τα γράφει την εποχή του Χέρντερ, όταν στις μεταφράσεις της Καινής ο χιλίαρχος ήταν πλέον ένας ευυπόληπτος αποταμιευτής στρατιωτικού εισοδήματος...

6

Ως Ίππος προς Πάρνο Γκραστ, "Άσπρο άλογο" στη γλώσσα των Ρομά της Βλαχίας, δεν μπορώ να μη φυλάξω θέση για το ομώνυμο μακρόβιο συγκρότημα και το τραγούδι του Kade Shukar (Ευχαριστώ). Metekamo le romenza voja tekero, κλπ. youtube.com, Parno Graszt ~ Káde shukár

8α

Τόσο ο μονισμός όσο και ο σχετικισμός περιέχουν αρχές οι οποίες αρνούνται ή υπονομεύουν το τραγικό στοιχείο στην πολιτική ιστορία. Φυσικά, κι ο πλουραλισμός δεν είναι καθόλου απαλλαγμένος από παρόμοιες αυταπάτες. Το ότι κάποιες πλουραλιστικές θεωρήσεις, ωστόσο, αναγνωρίζουν, στο κοινωνικό πεδίο, τη συγκρουσιακότητα που κυοφορεί η πέρα από κάθε δυνατότητα κοινωνικού συμβολαίου συνύπαρξη ανταγωνιστικών σκοπών, αλληλοαποκλειόμενων αρχών και σφόδρα αντιτιθέμενων αξιών είναι μια έμμεση παραδοχή ότι ο φιλελεύθερος, δεν είναι ηλίθιος. Διότι πώς αλλιώς θα χαρακτήριζε κανείς όποιον νομίζει πως τακτοποίησε ιστορικά (δλδ οριστικά) το Τραγικό στοιχείο του Πολιτικού;

8β

Το καλοκαίρι έλκεται από το Νότο. Προσπεράστε γρήγορα τον σαχλό παρουσιαστή. Μη σκεφτείτε τα πολιτικά της χώρας, το χρυσάφι, το ουράνιο, τον Εμφύλιο, το ρόλο της Γαλλίας, την τρομοκρατία, την πείνα. Για μια απλή απορία εραστών μιλά στη μπαλάντα "Kele Mandi" η Ρόκια Τραορέ, από τη φυλή Μπαμπάρα, στις νότιες περιοχές του Μάλι, αλλά και κόρη διπλωμάτη. Αν και οι στίχοι της στη διάλεκτο Μπαμανάν, όποιος δεν καταλάβει γιατί αναρωτιέται η Ρόκια να μη ντραπεί να ρωτήσει.

9

Στην πρώτη κιόλας φράση του βιβλίου του "Αισθητική και Υποκειμενικότητα: Από τον Καντ στον Νίτσε", ο Άντριου Μπάουι με πληροφορεί για κάτι συγκλονιστικό. Αναφέρεται σε κάποιο "γερμανικό πολιτικο-φιλοσοφικό μανιφέστο" του 1796, το οποίο ανακηρύσσει κάθε ύψιστη πράξη λογικής σε αισθητική πράξη. Δεν κατάλαβα για ποιο μανιφέστο μιλά ο Μπάουι. Προσπερνώντας αισιόδοξα το ζήτημα του πώς, πότε και από ποιον παράγεται μια ύψιστη πράξη λογικής φτάνει κανείς σε μια υπέρβαση τεράστιων συνεπειών τις οποίες εξέτασε ο ευρωπαϊκός διαφωτισμός. Διότι έτσι αίρονται οι διαχωρισμοί επιστήμης και τέχνης, τέχνης και πολιτικής και, αυτό που με ενδιαφέρει κυρίως, τέχνης και δημοκρατικής διαδικασίας. Το πεδίο δηλαδή που δοκιμάζεται περισσότερο η λογική απ' όσο η αισθητική. Η τελευταία ξέρουμε ότι συνήθως παραβιάζεται βάναυσα. Η διαπίστωση του αινιγματικού μανιφέστου του Μπαόυi μας βοηθά πάντως να καταλάβουμε καλύτερα για ποιο λόγο συμβαίνει αυτό. Αλλιώς διατυπωμένο: είναι η λογική που στραγγαλίζεται, ηλίθιε, πριν από την αισθητική. Και μην εμφανιστούν ως λαχταριστά κέικ τα παξιμάδια του λογικού θετικισμού...

10α

Ο Πομπέο δήλωνε πριν μερικές μέρες ότι δεν θα ήθελε η Αγία Σοφία να μετατραπεί σε τζαμί. Δεν διευκρίνισε όμως πόσες μέρες δε θα φάει πανκέικς απ τη στενοχώρια του. Οι ευαγγελικοί δε φλέγονται για το συγκεκριμένο μνημείο της Ορθοδοξίας, η Ιερουσαλήμ τους νοιάζει. Οι ρεπουμπλικανοί περίπου θεωρούν το ζήτημα της Αγίας Σοφίας υπόθεση της Μόσχας. Οι δημοκρατικοί έχουν τέτοια ανησυχία μην και χαρακτηριστούν ισλαμοφοβικοί που κάνουν τις πάπιες. Οι ΗΠΑ ό, τι ήταν να πουν το είπαν. Η στάση του Βατικανού; Υπάρχει πάντως η εξής τυχαία (;) σύμπτωση : Η διακήρυξη της Β' Συνόδου του Βατικανού, ότι "χριστιανοί και μουσουλμάνοι λατρεύουν τον ΙΔΙΟ Θεό", μια πρόσφατη μόδα κάποιων θεολόγων να "μουσουλμανοποιούν" πρόσωπα της Παλαιάς Διαθήκης, όπως τον Νώε, τον Αβραάμ, τον Ιακώβ, τον Μωυσή και, τέλος, κάποιες ανοησίες του τύπου ότι "από το να παραμένει η Αγία Σοφία κοσμικό μουσείο καλύτερα να ξαναγίνει χώρος θρησκευτικής λατρείας". Όλα αυτά έστρωσαν το δρόμο στο τέρας. Ο Ερντογάν εμφανίστηκε δήθεν διαβασμένος. Δυστυχώς, πριν και πέρα από τη βαναυσότητα της επέμβασης στην Αγία Σοφία προηγήθηκαν στοχευμένες προπαρασκευές...

10β

Ο λύκος του δικού μου παραμυθιού διαφέρει όχι μόνο από τον αξεπέραστο του μεγάλου μύθου αλλά και απο κάθε άλλον τολμητία λύκο που επιχείρησε την ειδεχθή μεταμφίεση. Ο δικός μου λύκος, λοιπόν, όχι μόνο δεν καταδέχτηκε να κλέψει κάποια παρατημένη προβιά αλλουνού μα και αποφάσισε να διαπραγματευτεί το αναπόφευκτο κλισέ της μοιρας του ως πραγματικός ευγενής. Μπήκε αξιοπρεπέστατα στο κοντινό κατάστημα του δερματέμπορα και ζήτησε μια καινούργια, καλοκομμένη, κάτασπρη προβιά. "Δε μ' αρέσει που θες να αγοράσεις προβιά", του είπε εκείνος. "Ξέρω πολύ καλά τι τη θέλεις και δεν σου την πουλάω". Ο λύκος μου όμως αντέδρασε ως άριστος νομομαθής. "Σύμφωνα με το νόμο ΨΔΡ/1004, αν σου ζητούσε προβιά ένας τράγος, ένας ασβός, ένας γυρολόγος ή ένας καντηλανάφτης θα έπρεπε, εφόσον έχεις κατάστημα, να την πουλήσεις. Άρα ούτε σε ένα λύκο έχεις δικαίωμα να αρνηθείς." Ο έμπορος κατάλαβε πως δεν μπορούσε να τον ξεγελάσει, οπότε, δέχτηκε να του την δώσει, λέγοντάς του: "Μπαμπέση λύκε, να ξέρεις, θα ειδοποιήσω όλους τους τσοπάνηδες πως αγόρασες προβιά. Μωρέ θα τους χαρίσω φυσίγγια για το τομάρι σου, έχε το στο νου σου". Ο λύκος, ατάραχος, φόρεσε την προβιά και μπήκε στο πρώτο κοπάδι που συνάντησε. Για καλή του τύχη σκυλιά δεν υπήρχαν, ο τσοπάνης είχε δύο βοηθούς. Μόλις είδαν τον μασκαρεμένο λύκο τον πήραν αμέσως χαμπάρι, γέλασαν κι αμέσως σήκωσαν τα ντουφέκια. Μα ο έμπειρος τσοπάνης τους συγκράτησε. "Άστε να δούμε τι θα κάνει", τους είπε. Ο λύκος, όλη εκείνη τη μέρα καθόταν ήσυχος μαζί με τ' αρνιά, μέχρι το βράδυ, που μπήκαν στο μαντρί. Όλες τις επόμενες μέρες κι εβδομάδες έκανε το ίδιο. Ο τσοπάνης κάποια στιγμή κουράστηκε να τον προσέχει και τον φώναξε να πάει κοντά του. "Λύκε, για έλα κοντά, ρε, γιατί δε βαστάω άλλο να περιμένω πότε θα αποφασίσεις να κόψεις κάποιο απ' τα αρνιά μου. Σήμερα ή που θα φύγεις ή που θα σε ντουφεκίσω. Αλλά, πριν, απάντησέ μου, δυο μήνες τώρα πώς αντέχεις όλη μέρα να παριστάνεις το πρόβατο, να κάνεις πως βοσκάς, να βελάζεις και να παίζεις με τα αρνάκια;" - "Αμ, αυτό ποθώ τσοπάνη μου, να ζήσω σαν πρόβατο στην υπόλοιπη ζωή μου", του απάντησε ήρεμα ο λύκος. "Κι αν θες και σήμερα να με ντουφεκίσεις, κάνε το, όπως θα έσφαζες ένα αρνί σου." Ο τσοπάνης κοντοστάθηκε να σκεφτεί. " Μα είσαι λύκος ρε λύκε, είναι απάτη και αυταπάτη η λαχτάρα σου." Ο λύκος απάντησε: "Ξέρω πως κι εσύ και όλοι οι τσοπάνηδες και ο έμπορος και ο αγροφύλακας βλέπετε την απάτη μου και την κλεψιά μιας μορφής. Όσο όμως εγώ δεν πειράζω τα αρνιά και όσο κι αυτά είναι ήρεμα και φιλικά μαζί μου τι κακό υπάρχει να μ αφήνετε να παριστάνω το πρόβατο;" Ο τσοπάνης σκέφτηκε λίγο ακόμα. "Εντάξει, παράξενε λύκε, όμως στο παραμικρό που θα κάνεις, πέθανες." Χαρούμενος ο λύκος τον ευχαρίστησε και τον διαβεβαίωσε για την παντοτινή ευγνωμοσύνη και πίστη του σε όσα συμφώνησαν. "Έχε όμως στο νου σου", του αντιγυρίζει φεύγοντας ο τσοπάνης, "πως την άλλη βδομάδα θα έρθουν εδώ κάτι μεγάλα μαντρόσκυλα. Κι αυτά από συμφωνίες ανθρώπων και λύκων δεν καταλαβαίνουν."

12

Με την οικογένεια του αείμνηστου Λεωνίδα Λιακόπουλου στο Λυγουριό έχω κουμπαριά, βαθιά αγάπη, συγκινητικές μνήμες. Οι γονείς μου τον πάντρεψαν με την Κάκια, εγώ βάφτισα το Νίκο. Η Κάκια, ιδίως, είναι στα έγκατα της ύπαρξής μου. Στο καφενείο τους, πριν ακόμα γίνει το διασημότερο εστιατόριο της Ελλάδας, παίζαμε με τη Μαρία Λουίζα, τον Ντένη, το Χρήστο και άλλα παιδιά ηθοποιών. Οπότε, η έκπληξη ήταν πολύ ευχάριστη τις προάλλες, όταν ο αγαπητός φίλος και γείτονας Φώτης Απέργης μου έφερε, με αφιέρωση, το βιβλίο του με τίτλο "Η Κάλλας, ο Μινωτής, ο Κουν και τα μαγειρευτά της Κάκιας". Στο Φώτη, με την ευκαιρία, εύχομαι και από εδώ, δύναμη και επιτυχία για την πρόσφατη ανάληψη της θέσης του διευθυντή ραδιοφωνίας της ΕΡΤ. Ξαναγυρίζω όμως στο βιβλίο. Πόσα καλά λόγια να πω για τον Σταύρο Σάββα και το σχολείο του, την "Ελληνογερμανική Αγωγή" που είχε την έμπνευση και την απλοχεριά για μια τόσο επιμελημένη έκδοση και μάλιστα εκτός εμπορικής εκμετάλλευσης ! Αρμένης, Γεωργουσόπουλος, Γλυκοφρύδη, Γουλιώτη, Ευαγγελάτου, Θεοδωρόπουλος, Καραθάνος, Καραμπέτη, Κιμούλης, Κιτσοπούλου, Κονιόρδου, Λιβαθινός, Λιγνάδης, Μαρκουλάκης, Μιχαλακόπουλος, Μουτούση, Μπέζος, Παυλίδου, Νάθενα, Ναυπλιώτου, Παυλόπουλος, Πιατάς, Τσιάνος, Φιλιππίδης, Φωτόπουλος, Χειλάκης καταθέτουν τις μαρτυρίες τους για τον Λεωνίδα και την Κάκια. Δεν μπορώ όμως να μη σταθώ στην εκπληκτική Κάκια και στην ακριβολογημένη, ουσιαστική, ισορροπημένη εισαγωγική στο βιβλίο μαρτυρία. Με το ασκημένο κριτήριο ανθρώπου του Θεάτρου - όπως όλη η οικογένεια των Λιακόπουλων- το οποίο είχε αποκτήσει ζώντας δίπλα σε σπουδαίους μαστόρους και όχι πια μόνο ως η άριστη και αξιαγάπητη μαγείρισσα, όπως, συνήθως μνημονεύεται. Η Κάκια ιστορεί ευγενικά, τρυφερά, διεισδυτικά την ατμόσφαιρα και τα πρόσωπα που σφράγισαν τα Επιδαύρια.

13

Η δημοκρατία δεν αναζωογονείται μόνο από τα ευμετάβλητα στοιχεία του κομματικού της συστήματος αλλά και από τα σταθερά του στοιχεία, ιδίως σε κρίσιμες στιγμες. Ποια θεωρώ σταθερά και ποια ευμετάβλητα στοιχεια:
1) Ένας πυρήνας σταθερών δημοκρατικών αξιών, γύρω από τις οποίες περιστρέφονται ως εξαρτημένες μεταβλητές κριτήρια για αποφάσεις και δράση (ηθικά, αισθητικά, ιστορικής, εθνικής, κοινωνικής συνείδησης, πολιτισμού κ.ά.)
2) Νοητικές κρίσεις για τρέχοντα ζητήματα του παρόντος,
3) Ταυτίσεις π. χ. με ηγέτες, διαμορφωτές γνώμης, ισχυρούς παράγοντες, σημαίνοντα πρόσωπα, ευεργέτες, κ.ά. και
4) Άλλες ανεξάρτητες μεταβλητές όπως το εκάστοτε συμφέρον, συνασπισμένο ή εξατομικευμενο, ανορθολογικές παρορμήσεις, κλπ.
Αυτά τα στοιχεία διαμορφώνουν κυρίως, κατά τη γνώμη μου, τις ατομικες επιλογές της κομματικής στήριξης και του κομματικού τοπίου.
Ας φανταστούμε, λοιπόν, ένα υποθετικό κρατίδιο 100 πολιτών στο οποίο πάντα οι 35 ψηφίζουν το κόμμα Α, οι 35 το κόμμα Β, οι 15 το κόμμα Γ, οι 10 το κόμμα Δ και οι 5 το κόμμα Ε. Ο πολυκομματισμός αυτός δεν θα αποτελούσε απόδειξη δημοκρατικού πλουραλισμού όσο οι συσχετισμοί θα παρέμεναν φιξαρισμένοι. Αλλά, μόνο η κινητικότητα των ψηφοφόρων μεταξύ των υπαρχόντων κομμάτων και η δημιουργία νέων κομμάτων αποτελούν τις βιταμίνες της δημοκρατίας; Και είναι πάντα, αδιακρίτως και σε οποιεσδήποτε ποσότητες ωφέλιμες οι βιταμίνες;
Από τα παραπάνω 4 στοιχεία οι σταθερές αξίες και οι εξαρτημένες μεταβλητές τους μπορεί να εμποδίζουν τη μετακίνηση ψηφοφόρων όχι όμως αναγκαστικά και τη δημιουργία νέων κομμάτων ή την προστασία αγαθών μειζόνων της κομματικής ανανέωσης. Αντίθετα, οι ταυτίσεις, οι κρίσεις για ζητήματα του παρόντος και οι ανεξάρτητες μεταβλητές, όπως το προσωπικό συμφέρον και οι ανορθολογικές παρορμήσεις, δίνουν μεν την ψευδαίσθηση δημοκρατικής αναζωογόνησης, αφού και μετακινήσεις ψηφοφόρων προκαλούν και ιδρύσεις νέων κομμάτων αλλά μπορούν να λειτουργήσουν, ιδίως σε συνθήκες κινδύνων, και ανιστορικά, διαλυτικά, τυχοδιωκτικά και αντικοινωνικά, καθώς δεν δεσμεύονται από πυρήνες δοκιμασμένων αξιών.

14

Ο καθεδρικός ναός του Αγίου Ισαάκ στην Αγία Πετρούπολη είναι ίσως ο πιο σημαντικός χώρος λατρείας που μετατράπηκε σε μουσείο στην ιστορία της Ρωσίας. Ο ναός χτιζόταν επί 40 χρόνια. Στη φιλανδική γλώσσα λένε, όταν ένα έργο καθυστερεί να ολοκληρωθεί, "ούτε ο Άγιος Ισαάκ να ήτανε! " Εν τέλει εγκαινιάστηκε το 1858, κοστίζοντας ένα εκατομμύριο χρυσά ρούβλια. Για το λαμπρό αρχιτεκτονικό αυτό έργο, με τη λατρευτική του αξία, η Ακαδημία Επιστημών της ΕΣΣΔ είχε αλλά σχέδια. Το 1932 προσκάλεσε τον εθνολόγο Βλαντιμίρ Μπογκόραζ να το μετατρέψει σε μουσείο αθεΐας! Ηταν όμως, να τα λέμε όλα, περίοδος κυριολεκτικού οργασμού μουσειοποίησης. Το 1918 υπήρχαν στη Ρωσία 151 μουσεία ενώ το 1923 έγιναν 390. Τα μουσεία έπρεπε να ζωντανεύουν τον πολιτισμό και τις επιστήμες, να "μιλάνε" και να εκπαιδεύουν, κυρίως τις αμόρφωτες μάζες. Η σοβιετική ηγεσία εκείνης της περιόδου θέλησε, με τη μετατροπή του Αγίου Ισαάκ σε μουσείο αθεΐας να υποδηλώνει πόσο σημαντική θεωρούσε την αντιθρησκευτική προπαγάνδα. Απογυμνώθηκε ο ναός από όλα τα θρησκευτικά σύμβολα και στη θέση της γλυπτής Περιστεράς, τοποθετήθηκε το Εκκρεμές του Φουκώ. Αργότερα βέβαια , το 1941, ο Στάλιν, από πολιτική σκοπιμότητα, διέταξε την επιστροφή πολλών ναών στην εκκλησιαστική τους ζωή. Μετά την κατάρρευση της ΕΣΣΔ το αριστερό παρεκκλήσιο αποδόθηκε στην Εκκλησία ενώ ο υπόλοιπος ναός λειτουργεί κυρίως ως μουσείο, όχι φυσικά με τον τρόπο που θέλησε ο Μπογκόραζ. Το 2017 επιχειρήθηκε ο χώρος να λειτουργήσει ολοκληρωτικά ως ναός. Μετά από έντονες αντιδράσεις και δίκες η απόπειρα δεν τελεσφόρησε.
Οι παλινωδίες αυτές δείχνουν τις εγγενείς αντιφάσεις, όχι εξ απόψεως αρχής αποφευκτέες, μεταξύ της πομπώδους, υπερδιανοητικής, βολονταριστικής άσκησης εξουσίας του παρόντος και των αθέατων δυνάμεων του παρελθόντος, της παράδοσης και του συλλογικού ψυχισμού. Ο πειρασμός να παίζει κανείς "ἐν οὐ παικτοῖς"...

14

Να θυμάμαι το όνομά της... Να θυμάμαι το όνομά της... Αλφίνα Φρέστα... Alfina Fresta ! "Una Furtiva Lagrima" !

16

Σε όλα τα ρεπορτάζ για το αυριανό ρεσιτάλ του Καβάκου στην Επίδαυρο (θα πάω και θα τα πούμε και μετά), αναπαράγεται στερεότυπα η φράση "θα σταθεί μόνος του". Είναι μια εντυπωσιακή έκφραση, ορθή ως προς την ουσία αν και γλωσσικά εκκεντρική. Ο μουσικός και πατέρας της μουσικολογίας Γιόχαν Νικολάους Φόρκελ ήταν ο πρώτος που ενδιαφέρθηκε για τα κίνητρα του Μπαχ, τον οποίο λάτρευε, να ξεμοναχιάσει το βιολί στις σονάτες και παρτίτες, κάποιες από τις οποίες θα ερμηνεύσει αύριο ο Καβάκος. Ο Φόρκελ ήταν επίσης ο πρώτος που μίλησε για "συγκροτημένη μουσική σκέψη". Ο Μπαχ, κατά τον Φόρκελ, την εποχή που συνέλθετε τα συγκεκριμένα έργα δεν είχε ακόμα αποκτήσει μουσική σκέψη... Μέχρι που άκουσε το "L' estro armonico, έργο 3, κονσέρτο αρ.10, σε σι ελάσσονα, για 4 βιολιά" του Βιβάλντι. Ετούτο υπήρξε το μυστικό αλφαβητάρι μουσικής σκέψης για τον τρισμέγιστο δάσκαλο Μπαχ. Ακούστε το έργο αυτό του Βιβάλντι, για μια μέθεξή μας, ίσως, πού να ξέρει κανείς, στον τρόπο που άστραψαν κάποτε οι μουσικοί νευρώνες του Γιόχαν Σεμπάστιαν. youtube.com, Vivaldi L' estro armonico Op.3 Concerto No.10 in B minor for 4 violins, RV 580 Ospedale della Pietà

18

Ήταν τελικά υπερβολική η ανησυχία μου. Κυνόρτιο και Τίτθιο όρη ατάραχα, φύλλο δεν κουνιόταν,ο ουρανός ελαφρά νεφοσκεπής, οι γκιόνηδες, ευγενέστατοι, ολοκλήρωσαν το ρεπερτόριό τους από τις πρώτες νότες του πρελούδιου της Παρτίτας αρ. 3. Πείστηκα για πολλοστή φορά, όπως και ο Ολλανδός ερευνητής ακουστικής Wenmaekers πρόσφατα διαπίστωσε, αν ένα τσαλάκωμα χαρτιού ίσως και να μην ακουστεί στην απώτατη σειρά του επιθεάτρου, αυτό δεν πρόκειται ποτέ να συμβεί με ένα βιολί. Δεν είμαι κάποιος που μπορεί να κρίνει την τέχνη του Καβάκου. Με εξαίρεση το πρελούδιο της εναρκτήριας Παρτίτας 3, που μου φάνηκε παιγμένο βιαστικά, χωρίς ερμηνευτικό ειρμό, με το δικαιολογημένο τρακ για κάθε καλλιτέχνη, όσο σπουδαίο, θα έλεγα ανεπιφύλακτα ότι αισθάνθηκα άλλη μια φορά τυχερός και ευγνώμων. Θα κάνω κάποιες συμπληρωματικές σκέψεις για τα έξι συνολικά έργα του Μπαχ για σόλο βιολί, τρία από τα οποία επέλεξε ο Καβάκος, σε ένα τέταρτο και τελευταίο σημείωμα, για να μην κουράσω με ένα μακρύ "σεντόνι". Οπότε τώρα θα σταθώ μόνο σε δυο ήσσονα ατοπήματα, κατά τη γνώμη μου, στην κατά τα άλλα υπέροχη ερμηνεία του Καβάκου, για τα οποία, τονίζω, δεν ευθύνεται ο ίδιος αλλά ο άνθρωπος (ή η έλλειψή του) ο οποίος είχε την τελική σκηνοθετική εποπτεία. Πρώτον, από την εποχή που ήμασταν παιδιά και στις πρόβες παίζαμε στις κερκίδες και ενίοτε στην ορχήστρα ξέραμε - γιατί όλοι οι άνθρωποι του θεάτρου το ήξεραν και μας το μάθαιναν - ότι, "δεν πατάμε με τα ποδαράκια μας επάνω στη θυμέλη". Δεν θα έφτανα στο υπερβολικό σημείο της περίφραξης της θυμέλης, όπως ζήτησε ο Χατζάκης. Αλλά είναι ανεπίτρεπτο να μην πληροφορούν τον Καβάκο, ότι δεν πρέπει και δεν χρειάζεται να σταθεί καταπάνω στη θυμέλη αλλά έστω και ελάχιστα πίσω ή γύρω της. Γι αυτό ο Καβάκος, στο 4ο και τελευταίο κάλεσμα, γονάτισε ευλαβικά και άγγιξε με την παλάμη του θυμέλη, διορθώνοντας ενστικτωδώς τη σκηνοθετική αυτή απροσεξία. Δεύτερο ήσσον ατόπημα - και τονίζω, ίσως είμαι πολύ ακραίος και υπερβολικά ψείρας: ο φωτισμός πάνω στην ορχήστρα. Ο Καβάκος λοιπόν πατά στη θυμέλη όντας, αδιαμφισβήτητα ένα λαμπρό αστέρι του βιολιού. Μπροστά του, διατεταγμένα μερικές δεκάδες μικρά λαμπάκια χαμηλού φωτισμού, τα οποία όμως σχημάτιζαν μια κανονικότατη, πλήρη, ισλαμική ημισέληνο! Ένα αστέρι (ο Καβάκος) απέναντι σε μια φωτεινή ημισέληνο δεν είναι ο,τι πιο ταιριαστό ή αναγκαίο για το αρχαίο θέατρο της Επιδαύρου, όταν μάλιστα μια λίγο πιο τυχαία διασπορά στα λαμπάκια θα αποστόμωνε τον κάθε γκρινιάρη σαν του λόγου μου. Ήταν όμως μια πραγματικά αθέλητη και ασήμαντη λεπτομέρεια. Κάποιο επεισόδιο έγινε λίγα λεπτά μετά την έναρξη του ρεσιτάλ με φωνασκίες και συνθήματα θεατών στους οποίους, προφανώς, δεν επιτράπηκε η είσοδος διότι προσήλθαν καθυστερημένοι. Ναι, παρά μόνον όταν θα μπορούσαν, ικανούς τους είχα, να αναγκάσουν τον Καβάκο να διακόψει. Ο αγώνας τους, καλώς ή κακώς δεν έμαθα, "δικαιώθηκε" ! Ρίσκο η Επίδαυρος, ρίσκο...

19

Μέχρι το 2000 επικρατούσε η άποψη του Κ. Βολφ, πως όχι απλώς ό,τι είναι ο Νεύτωνας στη Φυσική είναι και ο Μπαχ στη μουσική αλλά και ότι, ουσιαστικά, ο Νεύτωνας καθοδηγούσε τη μουσική σκέψη του Μπαχ...
Ίσως δεν είναι τόσο γνωστό ότι, ενώ ο Μπαχ υπήρξε περισσότερο χριστιανός και λουθηρανός από τον ίδιο τον Λούθηρο, ήταν και ένας άνθρωπος της επιστήμης, της εμπειρικής παρατήρησης και του πειράματος.
Ενώ λοιπόν ουδείς είχε αμφισβητήσει τη γνώμη του Βολφ ότι ο Νεύτωνας έχει την πρωτοκαθεδρία στη μουσική σκέψη του Μπαχ, το 2000, ο Ντέιβιντ Σάβιν ανέτρεψε αυτή την μέχρι τότε παραδοχή, δείχνοντας ότι το πνεύμα από το οποίο αντλούσε φιλοσοφικές και επιστημονικές εμπνεύσεις ήταν ο Λάιμπνιτς! Ο Μπαχ, επιπλέον, μπαινόβγαινε στις παρέες των μαθηματικών.
Η μουσική σκέψη, έννοια στην οποία κατέληξε ο Μπαχ ακούγοντας το L' estro armonico για 4 βιολιά του Βιβάλντι, το ανέφερα σε προηγούμενη ανάρτηση, σήμαινε ότι η σύνθεση έπρεπε να χαρακτηρίζεται από τάξη, συνοχή και σωστές αναλογίες.
Με μια λέξη, ο συνθέτης έπρεπε να μην αρκείται στα συναισθήματα, στον αυθορμητισμό και στις αναβλύζουσες εμπνεύσεις αλλά να γίνεται ένας συστηματικός, συγκροτημένος Σχεδιαστής, κατ' εικόνα και ομοίωση, ο οποίος ξέρει τι κάνει και γιατί.
Την επιστήμη και τη θεολογία ο Μπαχ τις αντιλαμβανόταν συνδεδεμένες, με υπερέχουσα τη δεύτερη βεβαίως. Στην κορυφή της ιεραρχίας τοποθετούσε τη θεολογία. Αμέσως μετά τη μουσική. Ο Θεός ήταν για τον Μπαχ ο μεγάλος εναρμονιστής του σύμπαντος. Ο ταπεινός συνθέτης τη σοφία του ερευνά και εκφράζει.
Το θρησκευτικό στοιχείο ο Μπαχ δεν το αναζητούσε τόσο στη μελωδία όσο στους αρμονικούς αυτοσχεδιασμούς του μπάσο κοντίνουο και στην αντίστιξη. Όπως έλεγε ο Βολφ, αν ψάχνει κανείς την επανάσταση που έφερε ο Μπαχ θα την βρει στο μπάσο, την αντίστιξη, την αρμονία.
Οπότε, με αυτό το κριτήριο, οι "Σονάτες και Παρτίτες" θα μπορούσαν και να χαρακτηριστούν ως το λιγότερο θρησκευτικό και το περισσότερο εκκοσμικευμένο και "επιστημονικό" έργο του Μπαχ.
Σόλο βιολί, χωρίς μπάσο κοντίνουο ήταν κάτι όχι μόνο αισθητικά αδιανόητο, κανένα κοινό δεν θα το άντεχε, κανείς βιρτουόζος δεν δέχτηκε να το παίξει χωρίς συνοδεία πριν τα τέλη του 19ου αιώνα, αλλά και θεολογικά ριψοκίνδυνο.
Όχι φυσικά για τους εκκλησιαστικούς λογοκριτές αλλά για την ίδια τη συνείδηση του Μπαχ και την άπειρη αγάπη και πίστη του στο Θεό. Στις Παρτίτες και Σονάτες η θρησκευτική ευσέβεια του Μπαχ ήρθε αντιμέτωπη με το καθήκον του για γνώση, αυτοσυγκρότηση και αποτελεσματικότερη, ως εκ τούτου, διακονία του Δημιουργού.
Μερικά από τα 6 αυτά έργα, έχω μια αίσθηση, αποτυπώνουν περισσότερο τη δραματική αυτή αναμέτρηση των δυνάμεων της πίστης και της γνώσης μέσα στην έντιμη συνείδηση του Μπαχ.
Στα δύο από αυτά συνέπεσε η επιλογή που θα έκανα με την επιλογή του Καβάκου. Όχι όμως σε όλα. Δεν πειράζει. Η γνώμη ενός ακροατή δεν έχει σημασία. Μετά, η Επίδαυρος έχει πολλούς αιώνες στην πλάτη της, μεγάλη ευρυχωρία στο κοίλο της, ελληνική ανθεκτικότητα και ανεκτικότητα ακόμα και γι αυτά τα σκοτεινά θρησκευτικά δράματα στα βάθη της ψυχής του κατάμονου Γερμανού προτεστάντη !

20

Να τον πιστέψει κανείς σε όλα τον Παυσανία, τον γεωγράφο του 2ου μΧ αιώνα, είναι αδύνατο. Στα πιο πολλά όμως, ναι. Διαβάζοντας τα "Κορινθιακά" του ο Παναγής Καββαδίας ξέθαψε το θέατρο της Επιδαύρου. Έπειτα, ίσως αν τον διαβάζει κανείς με ένα τρόπο, νοιώθει ότι με τις περιηγήσεις του ο Παυσανίας διεξάγει, ως Έλληνας, κάποιας μορφής αντίσταση στην κατοχή της Ρώμης. Όχι πολιτικής μορφής αλλά πολιτισμικής.
Αλλά, υπάρχουν και τα αδιευκρίνιστα σημεία του. Όταν, για παράδειγμα, μιλά για το Ασκληπιείο της Επιδαύρου, για τον Θόλο, το κυκλικό οικοδόμημα για τους ασθενείς, όπου ο ζωγράφος Παυσίας είχε απεικονίσει τον Έρωτα και τη Μέθη (αν ξέρει κανείς καλύτερα φάρμακα να μου τα πει) αλλά και για τον περίβολο και τη στοά του Κότυος, λέει πως δεν επιτρεπόταν στους ετοιμοθάνατους ασθενείς να παραμένουν εκεί. Το ίδιο ίσχυε και στη Δήλο.
Ακόμα, πως αν δεν έδινε εντολή ο αυτοκράτορας Αντωνίνος ο Ευσεβής, τα σπασμένα κεραμίδια από τις σκεπές δεν θα είχαν επιδιορθωθεί. Μια ατμόσφαιρα μοιρολατρικής αδιαφορίας, σκληρότητας και παρακμής αναδύεται από την αφήγηση του Παυσανία για το Ασκληπιείο.
Για κάποιο λόγο το σημείο μου θύμισε μια κυρία, η οποία, καθώς περίμενε δίπλα μου σε ένα διαγνωστικό κέντρο γύρισε και μου είπε: "Τα νοσοκομεία (εννοούσε τα μεγάλα και δημόσια, αυτά που σηκώνουν όλο το βάρος των μεγάλων μαχών της ζωής) είναι μόνο για θάνατο..." Πικρά λόγια και όχι δίκαια, ούτε σωστά.
Σκέφτομαι όμως, πόσους αιώνες, αλήθεια, υπήρχε το αγεφύρωτο χάσμα ανάμεσα στην αισιόδοξη φάση του Θόλου και τη σκληρή της μεταγωγής στον τόπο του αιώνιου ταξιδιού... Όμως ο Παυσανίας είναι απολαυστικός και για τους χειμώνες και για τα καλοκαίρια!

21α

Ας προσπαθήσουμε να δούμε ως μισογεμάτο το αποτέλεσμα της πρόσφατης Συνόδου Κορυφής. Στηριζόμενοι ιδίως στις ταχείες εκταμιεύσεις. Σύνεση, διαφάνεια, εντιμότητα και προγραμματισμένη χρήση χρειάζεται τώρα για τα 32 δικά μας. Το αυτό και για το ΕΣΠΑ των 40 δις. (Α! Κάποια στιγμή οι ενοποιημένοι πλέον στο ΥπΑν "Κοινοτικοί Πόροι" ας να κάνουν ένα γενναίο, κατανοητό και πολιτικά συνεκτικό απολογισμό των προηγούμενων ΕΣΠΑ...) Τώρα, αυτός ο μαραθώνιος των διαπραγματεύσεων μου φάνηκε υπερβολικός. Από τα αρχικά 500b οι ενισχύσεις πήγανε στα 390 και από τα αρχικά 250b τα δάνεια πήγανε στα 360. Αλλά και ποιος δεν είχε από την αρχή την αίσθηση ότι η φέτα των δανείων θα μεγάλωνε, κάτι ασφαλώς δυσάρεστο ... Επίσης, κάτι άλλο. Διαβάζω σε διάφορα ρεπορτάζ την πληροφορία ότι καταργήθηκε, λέει, το πρόγραμμα EU4Health. Πού το βρήκαν αυτό, παρακαλώ να μου το πούνε. Το εν λόγω πρόγραμμα μέχρι πριν δύο εβδομάδες είχε προϋπολογισμό από την Κομισιον 9 και κάτι δις και έκταση μέχρι το 2027.

21β

Η αθανασία που υποτίθεται ότι εξασφαλίζεις όταν γίνεις Προέδρος των ΗΠΑ είναι σίγουρεμένη. Α, μπα; Και ποιος ας πούμε σήμερα θυμάται τον Ταφτ ή τον Κούλιτζ; Τον Φορντ οριακά. Αλλά ετούτος εδώ φοβάμαι μην απαθανατιστεί διπλά, ως πρόεδρος και ως νόσος!
Το ζήτημα, δυστυχώς, είναι στις παρυφές και όχι στην καρδιά του κωμικού. Πέτυχαν να το σοβαρέψουν όλοι αυτοί οι δημοσιογράφοι, ψυχίατροι, ανθρωπολόγοι ιατρικής και κριτικοί κοινωνιολόγοι που ασχολούνται "σοβαρά" με το "Σύνδρομο Διαταραχής Τραμπ", το TDS.
Το εξωφρενικό είναι πώς επιχειρείται να παγιωθεί στον δημόσιο λόγο ως" πάθηση". Δηλαδή αν ο Τραμπ σου προκαλεί αναστάτωση, αηδία ή θυμό, τότε πάσχεις από TDS!
Είναι αξιοθαύμαστο πώς η αυλή του Τραμπ αντέστρεψε την ενυπόγραφη διαμαρτυρία των εβδομήντα χιλιάδων (!) επιστημόνων ψυχικής υγείας οι οποίοι ζητούσαν την παραίτηση του Τραμπ ως ανισόρροπου. Ώστε έτσι είπαν; Εσείς λοιπόν είστε που πάσχετε από διαταραχές όταν σας φρικάρει ο Τραμπ. Ο Τζον Μπόλτον τον σουβλίζει βέβαια: "Δεν μπορεί κανείς να βρει άκρη μ αυτόν τον τύπο, αυτός ο ίδιος είναι ο ορισμός του TDS", λέει.
Η "νόσος" δεν έχει βέβαια καταγραφεί στο Διαγνωστικό και Στατιστικό Εγχειρίδιο Ψυχικών Νοσημάτων, το DSM-5 της Αμερικανικής Ψυχιατρικής Εταιρείας. Αλλά αφού έχει "λαϊκή νομιμοποίηση" σου λένε τα διαβασμένα αμερικανάκια, άρα υπάρχει. Να το δω να μπαίνει στο DSM και στο ICD-12 !!!

23α

Η υπομονή και η αυτοσυγκράτηση θα κρίνει πολλά στην αναπόφευκτη αναμέτρησή μας με την Τουρκία. Ο Ρουσώ έλεγε για την υπομονή ότι είναι ένα φυτό με πολύ πικρή ρίζα και πολύ γλυκούς καρπούς. Και ο Ναπολέων, αντίθετα άπ' ό,τι πιστεύεται, εκτιμούσε απεριόριστα την υπομονή, την ψυχραιμία και την αυτοσυγκράτηση ακόμα και στην εποχή των εφόδων με την ξιφολόγχη. Βλέπω και σε ένα στρατιωτικό λεξικό των αρχών του 19ου αιώνα την ψηλή αξία της υπομονής στην τέχνη του πολέμου. Αυτα τα περί υπομονής, αν υποτεθεί ότι τα πάντα εξαρτώνται από το ταμπεραμέντο του έχοντος το γενικό προσταγμα. Όχι από άλλους, τρίτους οι οποίοι έχουν μεγάλα σχέδια, επιζητούν να προβοκάρουν τους εμπλεκόμενους, να προκαλέσουν μια λάθος ή βιαστική κίνηση από τον "μπουνταλά" του καυγά (αυτόν στον οποίο έχουν "στοιχηματίσει" ότι θα χάσει). Ναι, η υπομονή είναι αρετή. Και στον πόλεμο όλες οι αρετές, άλλες περισσότερο, άλλες λιγότερο, παίρνουν μέρος. Αυτές γεννούν τους ήρωες. Αλλά δεν είναι αυτές που τον ξεκινούν. Ούτε που τον τελειώνουν...

23β

Βρε αρχισυντάχτες! Καλά, τα παιδιά παίρνουν μια πληροφορία από τους διαδρόμους. Εσείς, πού κοιτάτε; Εμένα τι μου χρειάστηκε να ξέρω ότι απέναντι στα 15 τουρκικά πολεμικά εμείς στείλαμε το 85% του στόλου μας; Θα μου πείτε, όλοι ξέρουν τι έχουν οι άλλοι. Δεν είναι μόνο ότι δεν μου χρειάζεται να μου κοινοποιείτε πόσο τοις εκατό του δυναμικού μας επιχειρεί κάθε φορά. Έχω εμπιστοσύνη στην ηγεσία των ενόπλων δυνάμεων. Είναι ότι δεν μου αρέσει αυτή η ποσοτική, οικονομίστικη, και ξεκούδουνη αναφορά. Παρά λίγο να κλείνουν τα ρεπορτάζ και με την ερώτηση, "καλά δεν τα πήγαμε;"

24α

Όπως έχω ξαναπεί, πέρσι τέτοια εποχή, έζησα από το σπίτι μου στην Καλλιτεχνούπολη αρκετές πυρκαγιές, από τις οποίες τρεις ήταν οι πιο τρομακτικές και εξουθενωτικές. Στην πρώτη κάηκε το ένα τρίτο του σπιτιού μου και στην τρίτη σώθηκε την τελευταία στιγμή από ολοσχερή καταστροφή χάρη στην ηρωική προσπάθεια ενός πιλότου - άγγελου. Πώς όμως να συγκατοικήσουν στην ψυχή οι τέτοιες, οδυνηρές αλλά ξώφαλτσες εμπειρίες μου με Αυτό-Που-Δεν-Θα-Λησμονηθεί-Ποτέ; Κράτησα τις παρακάτω φράσεις από τη συγκλονιστικη αφήγηση ενός 12χρονου κοριτσιού που έζησε την ανείπωτη τραγωδία στο Μάτι. Ecce homo: "Ήρθε ένας άγνωστος, μας έντυσε με τα ρούχα του και μας αγόρασε τρόφιμα. Κάποιος μας ενημέρωσε για ένα ξενοδοχείο λίγο πιο πάνω. Ο κόσμος μας κοιτούσε χωρίς να ξέρει τι έχει γίνει, λες και ήμασταν άστεγοι. Όταν φτάσαμε στο ξενοδοχείο μας είπαν ότι για να κοιμηθούμε εκεί, το ένα βράδυ, χρειάζεται να δώσουμε τριακόσια ευρώ."

24β

Αυτό που με εκνευρίζει στην ενημέρωση είναι η ελλιπής σύνδεση με τα πηγαία κείμενα. Ορισμένα ελληνικά μέσα πήραν από από έμμεσες πηγές την πληροφορία ότι "εξαφανίστηκε" το ευρωπαϊκό πρόγραμμα υγείας EU4Health μετά τη Σύνοδο Κορυφής του Ιουλίου 2020. Άλλα, με λίγο περισσότερη προσοχή, αναμετέδωσαν ότι ο αρχικός, προτεινόμενος προϋπολογισμός της Κομισιόν των 9,4 δις, συρρικνώθηκε στο μόλις 1,7 δις. Σφαγή στην υγεία δηλαδή.
Ωστόσο, δεν είναι έτσι ακριβώς.
Το πρόγραμμα EU4Health περίμενε επιβεβαίωση του προϋπολογισμού των 1,7 δις καθαρά κοινοτικής επιχορήγησης, την οποία και εξασφάλισε 100% από τη Σύνοδο Κορυφής, τριπλάσια μάλιστα των προηγούμενων χρηματοδοτησεων. Τα υπόλοιπα 7,7 δις ήταν εκτός θέματος της Συνόδου. Έχουν προγραμματιστεί να συγκεντρωθούν από εξωκοινοτικούς πόρους. Θεωρώ ότι το ζήτημα έχει όπως το παραθέτω. Αν κάποιος, αλλά από επίσημα έγγραφα, έχει άλλη πληροφορία την αναμένω με ενδιαφέρον.

25

Κάποιοι συμπολίτες, φοβούμενοι την έξαρση του εθνικισμού, συμμορφώνονται, γιατί έτσι νιώθουν πιο ασφαλείς, με τον εύπεπτο κοσμοπολιτισμό και την πολιτική ορθότητα που προσφέρει το ειδησεογραφικό περίπτερο. Ας προσέξουν όμως και τα εξής: Ήδη έχει έρθει η ώρα, μετά την αστική κοινωνιολογία και την ανθρωπολογία των μεγαλουπόλεων, να πάρει σειρά η εθνολογία των νοοτροπιών. Διότι κατακερματισμούς εθνολογικής τάξεως παράγει η παρακμή της λογικής και της γνώσης. Το λέω βλέποντας την καφρίλα της πολιτικής καθημερινότητας και επικοινωνίας και το ακατάρριπτο της συνωμοσιολογίας. Δεν είναι δυνατόν να αισθάνομαι τόση χαρά και σεβασμό όταν περιδιαβάζω τους τοίχους του fb και στα τόσα ενδιαφέροντα που αναρτούν οι φίλοι μου και να αηδιάζω με τις ειδήσεις και το πώς καθυβρίζονται μεταξύ τους οι δέκα γνωστοί κοκορομάχοι της πολιτικής και της "δημόσιας σφαίρας". Μετά, έχουμε τις "αντιληπτικές φυλές", ανάμεσα στις οποίες η χρησιμότητα του λογικού επιχειρήματος και της κατανόησης είναι όση και ενός ξυπνητηριού για μια αρκούδα. Εδώ συμπεριλαμβάνεται και η ροπή προς το νεοσκοταδισμό. Τέλος, οι "υποκουλτούρες" (subcultures) του πλανήτη της συνωμοσιολογίας είναι τουλάχιστον όσες και τα αναπόδεικτα μα και εκ κατασκευής ακατάρριπτα αφηγήματα που κυκλοφορούν. Όλα αυτά συμβάλουν στη δυσφορία, στη δυσανεξία απέναντι στο δήθεν "άγνωρον" και ανοίκειο του Άλλου, του διαφορετικού. Επομένως ανήκουν στη νοοτροπία που ενεργοποιεί το ρατσισμό και τον εθνικιστικό ανορθολογισμό. Αυτά ας μη σκοτίσουν το φρόνημα και το σθένος που με τόσες δυσκολίες σφυρηλατούμε για τις μέρες που έρχονται.

26

Αν είναι σωστή η σκέψη ότι "Καλύτερα τα ιδανικά να είναι άσχημα και η πραγματικότητα καλή", αναρωτιόταν στα χίλια οκτακόσια εβδομήντα τόσα ο Ντοστογιέβσκι. Από τότε μέχρι σήμερα, έχω την εντύπωση, η απάντηση - τουλάχιστον για όσους δεν είχαν προσβληθεί από τη μανία του σχετικισμού και του μηδενισμού - ακολουθούσε τη γραμμή του Ντοστογιέβσκι. Χωρίς ιδανικά, δλδ χωρίς καθορισμενες, έστω για λίγο, επιθυμίες για το καλύτερο, δεν μπορεί ποτέ να δημιουργηθεί μια καλύτερη πραγματικότητα. Αυτό δε σημαίνει πως δεν μπαίνουν, κάποια, από τα ιδανικά μας σε δοκιμασία λογική και ιστορική. Δεν είναι δυστυχώς όλες οι κατασκευές ιδανικών αξίες και ικανές να αναμετρηθούν με την πραγματικότητα. Κι αν όντως μπορούσαμε να δημιουργήσουμε μια πραγματικότητα τόσο καλή, τοτε τα ιδανικά μας θα περιοριζόταν στο ελάχιστο - δεν θα χρειαζόταν καν να τα χαρακτηρίσουμε ως "άσχημα". Αλλά αν τα ιδανικά απουσίαζαν, οι ασχήμιες για τις οποίες θα είμασταν ικανοί θα ήταν πολύ περισσότερες... Καλημέρα σε όλους!

26α

Η εμπορική επωνυμία, το brand name, σύμφωνα με ένα σχετικό οικονομικό δείκτη, υπολογίζεται, ως asset, περίπου, χονδρικά, στο ένα πέμπτο της συνολικής περιουσίας μιας επιχείρησης. Το brand είναι νομικός τίτλος, αποτελεί πνευματική ιδιοκτησία, αλλά είναι και μια ενεργή, αναγνωρίσιμη ταυτότητα, μια πολιτισμική κατασκευή, ένας θυρεός, μια σταθερή αξία επιβεβαιωμένη από την ικανοποίηση του καταναλωτή, πραγματική ή φαντασιακή.
Και κάτι περισσότερο. Είναι ένα συμβόλαιο εξάρτησης ανάμεσα σε ένα σημαίνον και έναν αποδέκτη.
Ανακαλώντας, πχ, κάποιος τις περιπέτειες μιας παλιάς ελληνικής βιομηχανίας λευκών ηλεκτρικών συσκευών, της "Εσκιμό", που πέρασε από ζενίθ κι από ναδίρ, για να αγοραστεί από μια άλλη εταιρεία και να λειτουργεί σήμερα, ως αξιόπιστο σήμα στη διεθνή αγορά, θα συνειδητοποιήσει πόσο αντέχει ένα brand. Με διαδρομή από τα ξύλινα ψυγεία πάγου του '50 και αργότερα μια περίοδο αφάνειας.
Οι λογιστικές, χρηματοοικονομικές, διοικητικές φουρτούνες του δημιουργού και εμψυχωτή του brand δεν ενδιαφέρουν τον καταναλωτή. Αυτό που ζητάει είναι το σήμα.
Αλλά να μη γελιόμαστε. Η δύναμη του brand έγκειται στην πραγματική ευρωστία αυτού που το παίρνει. Δεν είναι μαγικό φίλτρο.
Να παρατά κάποιος αναξιοποίητο ένα brand είναι ασωτία, κακοδιαχείριση. Να νομίζει όμως πως επειδή φόρεσε μια πανοπλία έγινε ιππότης είναι χαζομάρα, γελοιότητα.
Συναιρώντας και καταλήγοντας, όποιος επιθυμεί να αγοράσει ή να οικειοποιηθει ένα brand πρέπει να τα διαθέτει...

27β

Εξήντα εκατομμύρια εκτιμά η Παγκόσμια Τράπεζα ότι θα είναι οι άνθρωποι που λόγω Covid-19 και της εξ αυτού ύφεσης θα βρεθούν σε κατάσταση ακραίας φτώχειας (κάτω από 2 δολάρια τη μέρα). Θα μπορέσουν τα χρηματοδοτικά μέτρα των μεγάλων δεξαμενών να αντιμετωπίσουν το πρόβλημα; Η χρηματοδότηση της κρίσης λόγω των μέτρων πανδημίας και της κρίσης που δημιουργήθηκε έφτασε στην Ε.Ε. , μετά τη Σύνοδο Κορυφής, τα 750 δις. Από την άλλη, η Παγκόσμια Τράπεζα έριξε περίπου 160 δις σε 100 αναπτυσσόμενες χώρες, από τις οποίες 39 στην υποσαχάρια ζώνη. Περίπου τα 50 δις είναι καθαρές επιδοτήσεις, προς ευάλωτες σε δανεισμό χώρες. Ο Διεθνής Χρηματοδοτικός Οργανισμός (IFC) αύξησε τη στήριξη λόγω Covid-19 σε 14 από τα αρχικά 6 δις προς επιχειρήσεις και νοικοκυριά αναπτυσσόμενων χωρών. Ο Πολυμερής Οργανισμός Εγγύησης Επενδύσεων, που επίσης ανήκει στον Όμιλο της Παγκόσμιας Τράπεζας, χορήγησε αλλά 6,5 δις σε χώρες μεσαίου και χαμηλού εισοδήματος. Ένα διόλου ευκαταφρόνητο μέρος αυτού του χορού των δις είναι με μορφή επιδοτήσεων ή πολύ ευνοϊκών δανείων και με διαδικασίες φαστ-τρακ. Θα αποδώσουν; Συγκρινόμενη η χρηματοδότηση της ΕΕ προς τα κράτη-μέλη της με εκείνη της Παγκόσμιας Τράπεζας προς τις άλλες αναπτυσσόμενες χώρες φαίνεται τεράστια και δυσανάλογη. Ιδίως αν λάβει κανείς υπόψη τις ελλείψεις σε υγειονομικές υποδομές που έχουν, συγκριτικά με την Ευρώπη. Είναι όμως ζεστός παράς, χωρίς τους πολύπλοκους κανόνες και τις στριφνές "επιλεξιμότητες" των ευρωπαϊκών κορακίστικων. Αναρωτιέμαι, κι από αυτά που διαβάζω δεν έχω βρει σαφείς απαντήσεις, πώς θα ξεφύγουμε από την αρπακολιάρικη πεπατημένη των λαχανιασμένων "απορροφήσεων" των ΕΣΠΑ, πώς δηλαδή τα χρήματα από το Ταμείο Ανάκαμψης θα μετασχηματιστούν σε ουσιαστική ανάκαμψη της χώρας. Η κυβέρνηση πρωτίστως και τα κόμματα θα πρέπει να παρουσιάσουν σχέδια σαφή και με σπέρμα. Μέχρι το Σεπτέμβρη να τα έχουμε δει.

28

Δεν είναι εκατό και διακόσιες οι κοινότητες των Μουρακουμίν στην Ιαπωνία και δεν είναι μερικές δεκάδες ή εκατοντάδες χιλιάδες ο πληθυσμός τους αλλά τρία εκατομμύρια. Οι παρίες της πάμπλουτης αυτής χώρας, οι περιθωριοποιημένοι όχι για την ελεεινή τους κατάσταση αλλά γιατί βγάζουν τίμια το ψωμί τους σε "ατιμωτικά" επαγγέλματα. Εργαζόμενοι στην καθαριότητα, στα γραφεία τελετών, στα σφαγεία, στη βυρσοδεψία, κλπ θεωρούνται μιάσματα όχι μόνο για τη σνομπαρία αλλά και για τους νοικοκυραίους της μεσαίας ταξικής βεντάλιας. Και αυτό δεν είναι του καπιταλισμού γέννημα, που θα έσπευδαν να σκεφτούν πολλοί. Κρατάει από τα χρόνια των σαμουράι και των σογκούν. Σκέφτομαι, λοιπόν, εμείς εδώ στην Ελλάδα, με πόση ευγένεια αλλά και αίσθημα ταξικής ευπρέπειας φερόμαστε στους εργαζόμενους όλων των επαγγελμάτων. Η ελληνική παράδοση αρχίζει από τον αρχαίο στωικό Κλεάνθη, τον "φρεάντλη φιλόσοφο" και φτάνει μέχρι τον Βαμβακάρη. Όταν λέμε ότι ο Μάρκος δούλεψε στα νιάτα του εκδοροσφαγέας δεν το λέμε ντροπιαστικά αλλά με εκτίμηση. Επικίνδυνα, βαριά, κακοπληρωμένα μεροκάματα τα έχουμε να ζουν και να βασιλεύουν. Δε δεχόμαστε όμως την κοινωνική προσβολή. Όχι; Θυμάμαι ένα περιστατικό. Όταν χάθηκε ένα συγγενικό μου πρόσωπο γνωρίστηκα με τον επιχειρηματία του γραφείου τελετών, που τον λέμε κοινώς "νεκροθάφτη". Ο άνθρωπος ήταν παλιότερα ηθοποιός, είχε παίξει και στο σινεμά, και ο οποίος, μην αντέχοντας την πείνα της κλίσης του, έκλινε προς το primum vivere και αποφάσισε αρχικά να γίνει οδηγός νεκροφόρας και σιγά-σιγά μπήκε στη συντεχνία -και τάισε ψωμί τη φαμελιά του. Τη μέρα λοιπόν που είχαμε ραντεβού να τον πληρώσω μου λέει "θα σε πάω σ ένα κουτούκι να σε κεράσω". Δέχτηκα, ήταν ένας ευχάριστος και ωραίος άνθρωπος. "Εδώ", μου λέει, "κάνουν τα καλύτερα ρεβίθια, πάρε." "Όχι, ευχαριστώ, είναι και δωδεκάμιση το μεσημέρι, θα βαρύνω, θα πάρω κάτι ελαφρύ". Όταν φέρανε τη ρεβυθόσουπά του άρχισε να τη ρουφάει με ηδονή. Ύστερα από λίγο γυρίζει και μου λέγει, "μα σε παρακαλώ, δοκίμασε μόνο μια κουταλιά". Και μου φέρνει το κουτάλι στο στόμα. Πριν 15 χρόνια δεν υπήρχαν κορονοσκοτούρες. Ήταν πράγματι πεντανόστιμα τα ρεβίθια, το κουτούκι στη Λιοσίων άψογο και η παρέα του απολαυστική. Αλλά η χειρονομία της αυθόρμητης αυτής "κοινωνίας", έβλεπα πως έκρυβε έναν βαθύτερο καημό. Φάνηκε αυτό από το αδιόρατα παρακλητικό "να τα λέμε", που μου απηύθηνε καθώς χωρίζαμε.

29α

Βουλευτές απ’ όλα τα κόμματα, κάποιος να φέρει ποινική διάταξη, τώρα, ΤΩΡΑ, στα θερινά ή και νύχτα, αδιάφορο, για κάθε παράλειψη αρμόδιας αρχής (και να φύγει από την ευθύνη του ιδιώτη--ιδιοκτήτη του ακινήτου) κατασκευής πεζοδρομίου, ιδίως σε αρτηρία στην οποία υποχρεωτικά, χωρίς εναλλακτική διαδρομή, περπατούν άνθρωποι, μέσα στην άσφαλτο, μαζί με τα αυτοκίνητα, τις νταλίκες και τις μοτοσικλέτες! Η εικόνα της Φλέμινγκ, βασικής και μονής αρτηρίας του τουριστικού λιμανιού της Ραφήνας είναι προσβλητική για τον ανθρώπινο πολιτισμό !!!

29β

Από το σημείο που βρίσκομαι, χωρίς αυτοκίνητο για να φτάσω στην πλησιέστερη στάση λεωφορείου του ΟΑΣΑ πρέπει να κατηφορίσω 4 χλμ από λόφους και δάση. Δίπλα στη στάση υπάρχει το μοναδικό περίπτερο σε ακτίνα 3 χλμ. Πηγαίνω και ζητώ εισιτήριο. Δεν έχουμε, μου απαντούν. Γιατί βρε παιδιά; Πώς θα κυκλοφορήσω; Τζαμπατζής; Μου εξηγείτε για ποιο λόγο δεν πουλάτε εισιτήρια; Μου εξηγεί λοιπόν η συμπαθής κυρία ότι είναι πολιτική του ΟΑΣΑ να υποχρεώνει τα περίπτερα να αγοράζουν μεγάλα πακέτα εισιτηρίων, τα οποία όμως έχουν ημερομηνία λήξης. Εδώ, μου λέει, δεν έχει τόσο κόσμο ώστε στο τέλος να μη βγαίνω χαμένη από τη διάθεση εισιτηρίων. Προφανώς όλες οι γραμμές απομακρυσμένων περιοχών τα ίδια τραβάνε. Πώς λύνεται το πρόβλημα : Αύριο το πρωί τηλεφωνεί το γραφείο του αρμόδιου υπουργού στον διευθύνοντα σύμβουλο (δσ) του ΟΑΣΑ και του ζητά να περάσει από εκεί μια βόλτα. Μετά τη συνάντηση ο κύριος δσ θα έχει κατανοήσει ότι αυτό που κάνει λέγεται πολιτική διακρίσεων και θα το έχει διορθώσει.

29γ

Έγραφα τις προάλλες ότι κάποιος, δηλαδή το ΥπΑν, έπρεπε ΧΘΕΣ να έχει προκηρύξει διαγωνισμό εκπόνησης ενός γενναίου απολογισμού των κοινοτικών χρηματοδοτήσεων στην Ελλάδα, από τα ΜΟΠ του 1983 μέχρι το ΕΣΠΑ 2014-2020. Τριάντα πέντε και χρόνια!
Δεν ξέρω αν φτάνουν τα 160 δις, όπως πρόσφατο άρθρο στο in.gr ανέφερε. Με τους δικούς μου υπολογισμούς δεν βγαίνουν τόσα, ίσως περίπου 30δις λιγότερα, αλλά δεν έχει σημασία. Ούτως ή άλλως είναι ιλιγγιώδη ποσά. Πληροφορούμαι ότι τα περισσότερα κοινοβουλευτικά κόμματα ετοιμάζουν το "επιχειρηματικό σχέδιό" τους για την απορρόφηση των 72 δις μέχρι το 2027.
Μακάρι, και εύχομαι να παρακολουθήσουμε στη Βουλή γόνιμη αντιπαράθεση επιχειρημάτων για τα εναλλακτικά σχέδια.
Θα πω όμως κάτι περί του "Ανείπωτου" του ριζικού μας για τις απορροφήσεις των κονδυλίων και την κουλτούρα των Τεχνικών Δελτίων.
Το Πράγμα υπάρχει.
Στο συλλογικό Ασυνείδητο ου μην αλλά και στο Συνειδητό, οριζοντίως δε και καθέτως, στα κομματικά στελέχη, πασών των εκκλησιών, που χειρίστηκαν ΕΣΠΑ στα υπουργεία, κάτι έχει καταγραφεί, κάτι έχει γίνει αντιληπτό.
Λοιπόν, το Ανείπωτο δεν θα ειπωθεί ούτε για πριν ούτε για μετά διότι εκ φύσεως είναι Άφατον.
Αλλά, το λέω με επίγνωση και επειδή η υπόθεση θα κρατήσει εφτά χρόνια, ανασκουμπώστε, όλοι, τα συλλογικά σας ψυχοσυμπράγκαλα και κανονίστε τα όμορφα, τίμια και νοικοκυρεμένα για πρώτη φορά.
Έτσι, να γειάνει η καρδιά μας, που λέει και ο μέγας Μάρκος στο άσμα.

30α

Πριν περίπου μια δεκαετία ήταν πολύ της μόδας για τη θεωρητική κριτική του λαϊκισμού να κοτσάρει κατάκεντρα την έννοια της μνησικακίας. Ήμουν πολύ επιφυλακτικός με όλη αυτή τη βαρύγδουπη μνησικακοχρησία διότι και η έννοια είναι μεγάλη και βαριά, στέγνωσαν πολλά βαρέλια μελάνι για δαύτην, αλλά και γιατί όποιος ισχυρίζεται ότι σιγύρισε το λερναίο φαινόμενο του λαϊκισμού δεν μπορεί, στο τέλος θα ομολογήσει πως μας κάνει πλάκα.
Εδώ τώρα, εμπνεόμενος και πάλι από τον Κώστα Παπαϊωάννου, θα κομίσω κάποιες σκέψεις του για την αρχαιοελληνική αντίληψη περί μνησικακίας και πολιτικής, όπως τις φιλτράρω από τις αναφορές του στον αρχαίο νομοθέτη Σόλωνα, ο οποίος, ως γνωστόν, ήταν και ποιητής.
Ο Σόλων, με την "Ευνομία" του θελησε να ζωγραφίσει ποιητικά το πολιτικό και νομοθετικό του λιθαράκι. Και δε μάσησε τα λόγια του για την απληστία των πλουσίων και την ανεπάρκεια των ηγετών του δήμου. "Εγώ σήκωσα από τα χωράφια" , λέει ο Σόλων, "τις πέτρες της ντροπής, μπηγμένες παντού, που έδειχναν ποιες ιδιοκτησίες ήταν υποθηκευμένες από τα χρέη". "Γῆ μέλαινα, τῆς ἐγώ ποτέ ὅρους ἀνεῖλον πολλαχῇ πεπηγότας".
Όμως, χειρότερο κακό θεωρούσε τον εμφύλιο πόλεμο, ο οποίος κοντοζύγωνε, με τέτοια έκρυθμη και ασυλλόγιστη κατάσταση. Τον εμφύλιο τον θεωρούσε ίδιο με τη χειρότερη μολυσματική αρρώστια, από την οποία δε βρίσκεις πουθενά να πας να κρυφτείς.
Για να μην ξεχειλώσω όμως την ανάρτηση θα χρειαστώ μια δεύτερη δόση.

30β

Ας πάμε τώρα στη δεύτερη δόση περί μνησικακίας, Σόλωνα και πτήσεων Κώστα Παπαϊωάννου στη φιλοσοφικοπολιτική του σκέψη. Ο Σόλων έχει αποθέσει τη λύση του προβλήματος της μνησικακίας στη συγκροτημένη πολιτεία, η οποία προβαίνει σ' αυτή την πολιτική και θεσμική λύση. Η μνησικακία υπάρχει στην αναταραχή που προκαλεί η σωρευμένη κοινωνική αδικία, στις συνθήκες της προεμφυλιακής κρίσης, όχι όμως μετά τη στιγμή της σεισάχθειας, ή οποίας άλλης πολιτειακής λύσης που "έχει λειάνει την τραχύτητα, έχει μετριάσει τις υπερβολές, έχει σβήσει τη φλόγα της ύβρεως, έχει ξηράνει τα άνθη της τρέλας, έχει απαλύνει τις πράξεις βίας, έχει επανορθώσει τις λανθασμένες αποφάσεις, έχει βάλει τέλος στις έριδες και στις μνησικακίες των σκληρών ανταγωνισμών". Στη σολώνεια πολιτειακή Ευνομία η μνησικακία παύει να έχει λόγο ύπαρξης, οπότε δεν θα ήταν δυνατόν να υπάρξει λαϊκισμός, αν υποθέσουμε πως είναι στενός ο δεσμός του με τη μνησικακία. Ανάποδα κοιταγμενη η μνησικακία, κατά τη σολώνεια σοφία, αποτελεί εναν ευεργετικό δείκτη, τον καλοδεχούμενο πυρετό ή τον πόνο του οργανισμού, ο οποίος παρουσιάζεται για να υποδηλώσει την αρρώστια που έρχεται, τη χειρότερη όλων, τον εμφύλιο σπαραγμό.