Μήτε-μήτε ή neither-norism

Μπορείς ίσως να πεις καθυστερημένα, στις αρχές του '70, αλλά οπωσδήποτε ευφυώς, ο Roland Barthes είχε θίξει στις “Μυθολογίες”με βαθιά διεισδυτικό κριτικό πνεύμα την παθολογία του “μήτε-μήτε”. Τότε την χαρακτήριζε “μικροαστική” (ήταν έκφραση του συρμού μετά το Μάη). Θα προτιμούσα να την αποκαλέσω στείρα ηθικολογική και εντέλει μηδενιστική.

Θυμίζω: Εμφανίζεται ένας που ορίζει τον εαυτό του ως μέγιστο Κριτή. Μετά ζυγίζει τους δύο δίσκους της πλάστιγγας και αποφαίνεται υποτίθεται για τον εαυτό του -ουσιαστικά όμως ασκώντας την τρομοκρατική “αυθεντία” στο ποίμνιό του - πως “δεν είμαστε ούτε το ένα ούτε το άλλο”.

Αυτός ο αμοιβαίος αποκλεισμός του εξασφαλίζει, υποτίθεται, μια πρωταρχική ελευθερία. Στην πραγματικότητα η υποταγή του είναι βέβαιη. Μια υποταγή στον ίδιο του τον μηδενισμό.

Ο Kierkegaard έλεγε ότι ο ανθρώπινος βίος απαιτεί διαρκώς αποφάσεις της μορφής “είτε το ένα είτε το άλλο” -για τις οποίες μετά τα άτομα μετανιώνουν. Διότι οι άνθρωποι, έλεγε, δεν είναι όντα που ικανοποιούνται με αυτό που επιλέγουν αλλά όντα που προτιμούν να υποφέρουν με αυτό που δεν επέλεξαν.

Και, όπως θα συμπλήρωνε ο Saussure, το μήνυμα αυτού που δεν επιλέγεται είναι ισχυρότερο από αυτό της επιλογής. Αυτό όμως αφορά τη Σημειωτική. Στην πολιτική και στη ζωή η στάση του “μήτε-μήτε” οδηγεί κατευθείαν στο ράφι.

Ή στο χρονοντούλαπο της ιστορίας, μιας και έχουν έρθει πάλι στη μόδα τα 80's !

Μεγαλοπολίτικα

Το άδοξο τέλος του πειράματος του Πλάτωνα με τον Διονύσιο των Συρακουσών είναι πασίγνωστο. Οι κατοπινοί της Μέσης Ακαδημίας ήταν προσεκτικότεροι. Φέρθηκαν συγκρατημένα και με αξιοπρέπεια απέναντι στους Μακεδόνες κατακτητές.

Κατά τα μέσα του 3ου αιώνα ο φιλόσοφος Αρκεσίλαος άλλαξε τον θεωρητικό προσανατολισμό της Ακαδημίας εισάγοντας κάποιον σκεπτικισμό. Δυο μαθητές του με καταγωγή από την Μεγαλόπολη, ο Έκδημος και ο Μεγαλοφάνης, ανακατεύτηκαν με την πολιτική. Συνέργησαν στο φόνο του τυράννου της πόλεως, Αριστόδημο. Αργότερα βοήθησαν τον Άρατο, κατοπινό ηγέτη της Αχαϊκής Συμπολιτείας, να ρίξει τον τύραννο της Σικυώνας Νικοκλή. Τέλος, ανέλαβαν, με παράκληση των κατοίκων της, να κυβερνήσουν την Κυρήνη.

Τα τυραννικά καθεστώτα εκείνης της περιόδου επιβάλλονταν από τους ολιγαρχικούς πλούσιους και εύπορους και είχαν την υποστήριξη των Μακεδόνων. Όχι ότι οι “Αχαϊστές” ήταν υπέρμαχοι της ταξικής δικαιοσύνης. Καταθορυβημένοι από τις ριζοσπαστικές μεταρρυθμίσεις του Κλεομένη στη Σπάρτη δεν δίστασαν να τον χτυπήσουν καλώντας τους Μακεδόνες.

Κάποιοι απέδωσαν αυτή την “κεντρώα” στάση της Αχαϊκής Συμπολιτείας στο μετριοπαθές, φιλελεύθερο πνεύμα του Αρκεσίλαου και των Μεγαλοπολιτών Έκδημου και Μεγαλοφάνη.

Ο Κ. Δεσποτόπουλος το έλεγε: ένας μετρημένος σκεπτικισμός αποτελεί καλή βάση για το δημοκρατικό φρόνημα.

Ο Ρόδης Ρούφος καλά μας τα θυμίζει.

Μα, η πολιτική (δηλαδή ο τρόπος που ο δυναμισμός κάθε κοινωνίας κρίνει τις αποφάσεις και τη δράση) διαψεύδουν συνήθως την κεντρώα μεσότητα. Λες κι έγινε με κεντρώο σκεπτικισμό, νηφαλιότητα και “φιλελεύθερα” η τυραννοκτονία του Αριστόδημου και η εξόντωση του Κλεομένη του Γ΄.